Giris > Tohumlar > Soyadı Üstüne

Soyadı

Üç kere evlendim. İlkinde hiçbir kimliğimi değiştirmedim. Hatta pasaport alacakken memura “Boşanacağım” dedim, kızlık soyadımla verdi pasaportu. Vermemesi gerekiyordu ama verdi. İkincisinde işime geliyordu, kendi soyadıma eşiminkini ekleyip iki soyadlı oldum, eşim vasıtası ile yeşil pasaport aldım, onun için de kimliğimi değiştirmiştim.
        E hayatta iki yanlış yeter. İki koca da yeter diye düşünmüştüm, bir daha niyetim yoktu ama üçüncüyü de evlendim. Bu sefer “Olmazsa ayrılırım” diye değil; ait olduğum erkeği bulduğumdan. Ve dolayısıyla da tüm kimliklerimi değiştirdim. Ehliyetim dahil olmak üzere...
        Ve sonra o ehliyeti İtalyan ehliyetine çevirmek istememle yılan hikâyesi başladı. İtalyan kimlik kartı olan carta d'identitamda kızlık soyadım yazıyor, Türk ehliyetimde ise kocamın soyadı var. İtalyan trafik şubesi veya her ne ise, konsolosluktan Zeynep Gülin Aköz ile Zeynep Gülin De Vincentiis'in aynı kişi olduğuna dair yazı istemiş.
        Doğum tarihi, doğum yeri, anne-baba adları aynı olması ve “coniugata a De Vincentiis” (De Vincentiis ile evli) yazması yeterli değil elbette!
        Nedir yani? Aynı yerde aynı tarihte iki bebek doğuyor, şu işe bakın ki ikişer isimleri var ve onlar da birbirinin aynı; ve yine şu işe bakın ki bu iki bebeğin annelerinin de babalarının da adları aynı. Ama soyadları farklı. Birininki Aköz, diğerininki De Vincentiis. Dikkatinizi çekerim ki De Vincentiis olanın babasının ismi Türk. Ama soyadı İtalyan. Demek ki neymiş? Onun babası İtalyanmış ve oğluna Türk ismi vermiş.
        Ve şu inanılmaz tesadüfe bakın ki, soyadı Aköz olan bebek de büyüyünce ileride soyadı De Vincentiis olan bir İtalyan erkekle evleniyor. Böylece Zeynep Gülin Aköz ve Zeynep Gülin De Vincentiis her tür kimlik bilgisi birbirleri ile tıpatıp aynı iki kişi oluyorlar. Senaryo mükemmel ama!
        Neyse, yazıyı aldım. Bu sefer konsolosluk asıl kimliğimin De Vincentiis olduğunu söylediği için carta d'identitada yazan Aköz diye ehliyet veremeyeceklerini söylemişler!
        İtalya'da kocanın soyadını kullanılmadığını bildiğimden çift soyadı kullanmayı da düşünmüştüm zamanında ama kocamın soyadı çok uzun, benim zaten iki ismim var. Kullanmış olsam çözüm olur muydu? Sanmam. Yine ne yapacaklarını bilemeyeceklerdi. Burada bir notere söylemiştim başka bir konu için “Sorun çıkarsa?” diye, adam “O kadar aptal değiliz” demişti. Üzgünüm ki o kadar aptallar.
        Bazı ülkelerde kadının kocasının soyadını aldığını biliyor olmalılar. Aynı kişi olduğuma dair yazı da getirmişim, ne demek Aköz diye ehliyet veremem?? Her tür İtalyan kimliğimde Aköz yazıyorken ehliyeti neden öyle veremeyecekler? Hiçbir mantığı yok. Ayrıca madem öyle, De Vincentiis olarak ver. Ne olarak verirsen ver, beni ilgilendirmiyor. Ama ver hakkım olan şeyi.

Ehliyet Deh-liyet

Bu arada araştırırken öğrendim ki Türk ehliyetine el koyuyorlarmış İtalyanı verirken. E iyi de o zaman ben neden salak salak gidip onu da kocamın soyadı ile değiştirdim? Neden konsolosluk beni uyarmadı? Onlara verdiğim dilekçede belirtmiştim bunu.
        Söyledikleri, İstanbul'dan geç cevap geldiği ve Türkiye'ye gideceksem, kendim yaparsam çabuk olacağı.
        Gayrettepe'de dağ başındaki Trafik Şubesi'ne beş defa gidip geldim, üstelik hamile hamile o yokuşları tırmandım. 80-100 TL de para ödedim. Burada onun yüzünden konsolosluktan aynı kişidir diye aldığım yazı için de 15 Euro bayıldım. Ve sonra bu kartımın bana yadigâr bile kalmayacağını öğrendim, iyi mi!
        Bileydim hiç uğraşmazdım, ne boşuna vakit ve para harcardım, üstelik şimdiye bitmiş olurdu tüm işlemler. Bu kadar mantıksızlığı anlamak mümkün değil gerçekten. Madem bir yıl geçerli, neden süresiz geçerli olamıyor bu ehliyetler? Ayrıca Türk ehliyetime neden el koyuyorlar? Türkiye'ye gidersem ne olacak? Bu sefer orada İtalyan ehliyetimle mi araba kullanacağım? Peki ya oraya yerleşecek olursam? Haydiii, tekrar ehliyet için para mı vereceğim? Bıktım bu hükümetlerin yasal yollardan paranı çalma oyunlarından. Sadece pasaport ve vizeler için dönen paralarla dünyadaki tüm aç insanlar doyurulurdu. Onun yerine bize güçlük çıkarmaktan başka işe yaramayan bürokratları doyuruyoruz.
        Konsolosluğa sorduğumda “Haah, çok akıllısın” dediler. “Birini trafik polisine kaptıracaksın ve diğeri ile araba kullanmaya devam edeceksin.”
        Hiç öyle bir şey aklımdan geçmemişti. Ve tamamıyle saçmalık zaten bu. İstesem de burada Türk ehliyetimi kullanamam. Oturma izni aldıktan sonra bir sene için geçerli ehliyetler ve o bir senem zaten dolmuş durumda. Türk ehliyetim burada geçerli değil yani artık. İki ehliyetim olup da birini kaptırıp diğeri ile kullanma durumum filan yok. O nedenle İtalyan ehliyeti almak istedim ya.
        O zaman Mantığı ne?
        Hiç!
        Ayrıca sanki istesem iki ehliyet alamayacakmışım gibi! Türk ehliyetim var. Burada sınava girip normal yoldan İtalyan ehliyeti almak için başvursam ne olacaktı? “Hayır” mı diyeceklerdi? İtalyan ehliyeti alamazsın. “Önce bize Türk ehliyetin olmadığına dair belge getir” mi diyeceklerdi? Hiç sanmıyorum ama belki de yapıyorlardır.
        Sonuçta devlet seni sürülecek eşek olarak görüyor, “deh”leyip duruyor.

Dünyada Soyadı

Bütün bir gün dünya ülkelerindeki uygulamaları okudum. Annesinin soyadını alan hiçbir ülke yok anladığım kadarıyla. Bir yerde İzlanda'da kızların annelerinin soyadını aldığı bilgisini buldum ama doğru olmayabilir çünkü başka bir yerle teyit edemedim. Oysa soy kadından gelir. “Anne daima kesin olarak belli, baba soru işareti” dediğimde kocam İtalyancada öyle bir söz olduğunu söyledi, “Madre sempre certa, padre sempre incerto.” Meğer Roma kanunlarında varmış. Latincesi ile “Mater semper certa est” ve “pater semper incertus est.”
        Kocamın yalancısıyım, İtalya'da çocuk 18'ine geldiğinde annesinin soyadını seçebiliyormuş. Ama normal koşullarda bir anne çocukları ile aynı soyadını taşımıyor burada! Herkes baba soyadına mahkûm.
        En mantıklısı İspanyollarınki mi diyorsunuz? Bir daha düşünün derim. Öyle gibi duruyor, evet, ilk bakışta. Ancaaak... Orada da ciddi bir terslik var. Çünkü onlarda da evlendiğinizde annenizin soyadı düşüyor, babanızınki kalıyor. Yani iki erkeğin, kocanız ve babanızın soyadını taşıyorsunuz. Haliyle çocuklara da anne tarafının soyadı gibi gözükse de annenin babasının, yani yine bir erkeğin tarafından soyadı geçmiş oluyor. Onun yerine, kadınlar evlendiklerinde babalarının soyadının düşüp annelerininkinin kalması gerek. Yani en azından kadınların soyadları annelerinden gelmiş olsun bari.
        Belki Burma gibi yerlerdekiler en şanslıları. Soyadı diye bir kavramları yok.

Ben Kimim?

Yine kendi özel durumuma dönüyorum. Vatandaşlık aldığımızda İtalyan kanunlarına tabi olduğumuz için otomatikman kızlık soyadı ile veriliyormuş. İtalyanla evli kadınlar kendi memleketlerinde kocalarına, İtalya'da ise babalarına ait mi oluyorlar?
        Sonuçta isim kişiyi tanımlayan şey. Ben kim olduğumu bilmiyorum artık.
        İlla bir erkeğin soyadını taşımamız gerekiyorsa... Babasını sevenler olabilir elbette; ben kötü bir babaya sahip ve yıllardır görüşmeyen biri olarak, annemin seçtiği değil kendi seçtiğim erkeğinkini taşımayı tercih ediyorum. Bu zaten bizde istesem de istemesem de otomatik... Burada ise mecburum eski soyadıma. Neden kadınların seçme hakkı yok? Gerçi bazı yerlerde varmış. Ama neden her yerde böyle değil? Neden kendimizi ilgilendiren konularda bile kendimiz karar veremiyoruz? Türk ve İtalyan tüm kimliklerimin aynı ismi taşımasını istemek hakkım değil mi? Hoş, dünya tarihi çok daha temel haklarını bile yıllarca uğraştıktan ve mücadele verdikten sonra alabilen insanlarla dolu. O nedenle susup oturmalıyım herhalde. Ama o zaman da hiçbir şey değişmeyecek.
        Yani değişecek eminim zamanla da, görmeye benim ömrüm yetmeyecek. Kızımınki yetse bari.