Birçok şirketin Müşteri Hizmetleri ile sorun yaşadım. Kim yaşamamıştır ki? Ancak Türk Hava Yolları berbatlık konusunda liderliği kimseye bırakmayacak kadar kötü. Öyle ki Müşteri Hizmetleri değil, Müşteri Eziyetleri diye anılmalı.
    Eğer sadece ricanızı reddetseler ve orada bıraksalar hadi neyse. Hayır, hakaretlerinin üstüne bir de tüy dikerek aynı cevabı papağan gibi yineliyorlar, sizi bıktırıp pes ettirene veya lanet okutana kadar. Basit bir soru soruyorsun, cevap alamıyorsun; aynı şablon cevabı alıyorsunuz. Sizi sinir etmek için çok uğraşıyorlar, ellerinden geleni yapıyorlar, ve de başarıyorlar doğrusu. Daha da kötüsü, bunu kasten yapıyorlar gibi duruyor. Sanki görevleri sizin sabrınızı test etmek, işleri size hizmet etmek değil de sizi deli etmek.

Geçtiğimiz aralık ayında, beklenmedik ani bir vize uygulaması değişikliği yüzünden uçuşa alınmadım. Biletim iade-edilemez bilet ve “Vizeler yolcu sorumluluğudur” diyerek yeni bilet düzenlemeyi reddediyorlar.
    Vize elbette benim sorumluluğum. O noktada 140 küsur ülkeye gitmiş biri olarak kimsenin bunu bana söylemesine gerek yok! Defalarca tekrarlamayı bırakın, bir kere bile söylemesine gerek yok. Ben de sorumluluğumu yerine getirdim zaten. Hem burada, yani İtalya'daki Fahri Cibuti konsolosundan hem de vizeyi veren Fransız Konsolosluğu'ndan teyit ettim. Her iki konsoloslukla da telefonla görüştüm, direkt resmi bilgi aldım: Bana gitmeden önce vize almama gerek olmadığını, Cibuti Havaalanında alabileceğimi söylediler.

Ne yapmışım ben? Normalde vize gerektiren bir yere vizesiz mi uçmaya kalkmışım? Yoksa tarihi geçmiş vize ile mi gitmeye kalkmışım? Yoksa vize uygulamasını hiç kontrol dahi etmeden mi havaalanına gitmişim? Yoksa vizeye başvurmuşum ama gerekli koşulları yerine getiremediğim için vize başvurum red mi edilmiş? Kesinlikle sorumsuzluk veya kabahat kabul ETMİYORUM.

Cibuti 25 seneden uzun süredir “VOA-Visa On Arrival” uyguluyormuş, yani havaalanında vize veriyormuş. Üstelik vize rejim değişikliği olabileceğini düşünmemi gerektiren Katar krizi, Türkiye-ABD gibi krizi gibi dünya gündeminde bir olay da yok. Daha da kötüsü, yani bunu kabul etmemi güçleştiren diğer bir nokta da, bu vize rejim değişikliği sadece üç (3) gün sürmüş! Son aldığım bilgiye göre 30 Kasım'da biri VOA ile, yani havaalanında vize ile Cibuti'ye giriş yapmış. Ve Cibuti 4 Aralık'ta havaalanında vize uygulamasına geri dönmüş. Dolayısıyla yaşanan çok talihsiz ve çok sıradışı bir durum.

THY olağanüstü koşullarda iade-edilemez bile olsa bilet değişikliğinin değerlendirilebileceğini kabul ediyor. Ne var ki, bunun olağanüstü bir durum olduğunu inkar ediyorlar. Tabii bunu açıkça da söyleyemiyorlar, o kadarına yüzleri tutmuyor. Ne de olsa olağanüstü bir durum olduğu gün gibi aşikar! “Peki nasıl olağanüstü bir durum değil, lütfen bana açıklar mısınız?” diyorum. Cevap vermek yerine, veya daha doğrusu cevap veremedikleri için, papağan moduna geçerek ve dahi konsoloslukları arayıp bilgi aldığımı görmezden gelerek "vize yolcu sorumluluğu" diye tekrar edip duruyorlar. Sanki ben "Evet, elbette benim sorumluluğum" dememişim de aksini iddia etmişim gibi!

1) Kuralların bir amacı ve bir mantığı vardır. Vizelerin yolcu sorumluluğu olması, yolcuların sorumsuzca davranıp ilgili konsolosluklardan bilgi almadan vize isteyen bir yere vizesiz gitmeye veya süresi geçmiş bir vizeyle gitmeye kalkarak havayollarının işlem akışında aksaklık yaratmasını engellemektir. Vizenin yolcu sorumluluğu olması kuralı, havayolu şirketlerinin ellerine beklenmedik vize değişikliklerinde yolcularına hizmet vermeden ceplerine para atması değildir! Daha bu kadar basit bir şeyi anlamamış ve yirmi defa anlatmaya çalışmama rağmen anlayamayan veya anlamamakta direnen birilerinin MÜŞTERİ HİZMETLERİ bölümünde çalışması kabul edilir bir şey değildir! (Tabii THY'de çalışan elemanların liyakati alt yazı örneklerinden de malum, al birini vur ötekine.)
    Ha tabii eğer yanılıyorsam, o kural havayollarına para alıp servis vermeme hakkı tanıyorsa, bunu lütfen açıkça belirtin. Taşıma sözleşmenize yazın: "Vize değişikliği olursa havayolumuz size servis vermek zorunluluğundan muaftır." Bunu açıkça yazın ki biz de başımıza ne gelebileceğini, bilet alırken hangi koşulları kabul ettiğimizi bilelim!

2) 25 yıldan uzun süredir devam eden bir vize rejiminde son anda değişiklik olağanüstü bir durumdur. Hele bir de üç gün sonra aynı eski vize uygulamasına dönüş ekstra olağanüstü bir durumdur.

3) Bir şirket çifte standartla yönetilmez! En azından saygın olanlar. Eğer olağanüstü koşullar durumunda diğer müşterilerin iade edilemez biletleri yeniden düzenlenmiş, hatta para iadesi yapılmışsa, herhangi başka bir destinasyona uçarken son andaki bir vize rejim değişikliğinden dolayı mağdur olan müşteri arasında fark olmamalıdır. Türkiye-ABD krizinin spot altında olması ve daha çok yolcuyu etkilemesi bilet kurallarında yapılan değişiklik için sebep olamaz! Müşteriler arasında ayrımcılık yapılmaz. Cibuti'ye giden tek bir yolcu etkilenmiş dahi olsa, aynı mantık ve aynı eylem süreci kullanılmalıdır.

Onlardan para iadesi bile istemedim. Aynı Roma-Cibuti uçuşunu ileri bir tarih için yeniden düzenlemelerini istedim. Kısaca THY, vize değişikliğini bahane kullanarak müşterisine taahhüt ettiği servisi vermeden aldığı paranın üstüne yatmaya kalkıyor. Üç gün süren kaprisli bir vize değişikliğinin bedelini bana ödetmek istiyor. Bu, sorumluluğun ötesine geçiyor, yolcu olarak bizim kontrolümüzde olmayan hatamız olmayan şeyler nedeni ile biz yolculara ceza kesmek oluyor. Ki bu, berbat bir müşteri hizmeti olduğu bir kenara... en temel adalet prensibine aykırı.
Birinin kontrolü dışında gelişen olaylar yüzünden sorumlu tutulup cezalandırılamayacağının evrensel bir adalet kuralı olduğunu sanıyordum.

Günümüzde küçük internet şirketlerinin dahi sorgusuz sualsiz mallarını değiştirdikleri göz önüne alındığında Türk Hava Yolları gibi büyük bir şirketin müşterisine karşı ilgisizliği ve küçük hesaplar peşinde koşması içler acısı bir durum. Çok basit bir şekilde halledilebilecek ve halledilmiş olması gereken bir konu THY Müşteri Hizmetlerinin anti-profesyonel ve mantık dışı davranışları nedeniyle dört buçuk aydan uzun süredir sürünüp baş ağrısına dönüştü. Dediğim gibi, Müşteri Hizmetleri değil Müşteri Eziyetleri.

THY ile sorun yaşamadan uçan kişiler neden bahsettiğimi anlamayabilirler, çünkü işler yolunda gittiğinde her şey çok iyi ve harika bir havayolu. Uçtukları destinasyonlar ve rekabetçi fiyatları göz önüne alındığında servisleri mükemmel. Ancak Seneca'nın dediği gibi “Pilot fırtınada, asker savaşta değerlendirilir.” Aynı şekilde, bir şirketin kalitesi ve prestiji işler ters gittiğinde, ortaya bir sorun çıktığında onu ivedilikle ve beceriklilikle çözebilmesi ile ölçülür. THY maalesef bu konuda sınıfta kalmış durumdadır.

Bu mektup biletimle ilgili değil, berbat ötesi müşteri hizmetlerinizle ilgili. Karşınızdakine bir şey söylediğinizde sizin sorularınıza cevap vermeyip sürekli papağan gibi aynı şeyi tekrarlarsa 'Deli bu!' diyerek çekip gidersiniz. Karşımdaki Türk Hava Yolları! Karşımdaki koskoca Türk Hava Yolları!
Bayrak taşıyıcı havayolu olarak “Müşteri Eziyetleri” Merkezinizin bu tür cevapları, gururla taşımanız gereken adı çok kötü lekeliyor. Şanınıza layık olarak müşterilerinizi taciz ve istismar etmek yerine onurlu bir şekilde davranmanızı talep ediyorum.

Bu, tüm THY müşteri hizmetleri çalışanlarına bir çağrıdır: Lütfen bu embesil sistemde maşa olmayı bırakın; size sunulan listeden uygun olanı seçip kes-yapıştır oyunu oynamak zeka seviyenize ve kapasitenize hakaret. Ekmek parası kazanmak için daha anlamlı ve dünyaya daha faydalı olacak işler var hayatta. Lütfen... lütfen bu saçma oyunların parçası olup dünyanın embesilliğine katkıda bulunmayın. Daha da önemlisi, bu Genel Müdür Bilal Ekşi'ye bir çağrı: Maalesef bu münferit bir olay değil. Benzer şikayetleri başka müşterilerin de yaşadığını duydum, okudum. Müşteriye böyle aldırmaz bir yaklaşım adınıza ciddi leke sürmekte. Haddim olmayarak bir ricada bulunuyorum. Müşteriyi hiçe sayan, asap bozucu ve dahi embesil cevaplama sisteminden sorumlu müşteri hizmetleri bölümünün başındaki kişiyi işten atın.

Saygılarımla,
Gülin De Vincentiis


Not: Kimsenin ekmeği ile oynamak değil niyetim, bu kötü bir şey elbette. Ancak daha da kötüsü, bulundukları pozisyonun hakkını vermeyen kişilerin bu işi çok daha iyi yapabilecek kişilerden iş çalmaları. Asıl başkasının ekmeği ile oynayanlar onlar.
Ben Türkçenin Yüz Karası hatalarını yapan kişinin dahi işten atılması gerektiğini düşünüyordum. Alt yazılarda hata hadi çok önemli bir şey görülmeyebilir, ne var ki Müşteri Hizmetleri sizin en önemli yüzünüz. Müşteri velinimet. Peygamber Efendimizin "Zorlaştırmayınız, kolaylaştırınız" sözünü benimsemek bir yana, aksine hareket eden böyle biri oraya kesinlikle layık değil.

Geçenlerde röportaj yaptığım bir derginin editörü ile konuşuyordum. Onca kişiye yazıp projemden bahsetmeme rağmen Türkiye'de hiçbir yerde haberim çıkmıyor, herkes beni görmezden geliyor. “Her ülkeye giden dünyadaki ilk on kadından biri olmayı hedefliyorum. Belki biri haber yapar” dedim ardından haha diye gülerek.
    “Sen tamamlamadan haber olur,” dedi. Sabah'ın seyahat ekinde çalışan bir arkadaşı varmış, “Oranın yasaklılar listesinde değilsen söylerim ona belki röportaj yaparsınız.”
    Doğrusu ben kadın olduğum için de görmezden gelindiğimi düşünüyorum maalesef. Benim yaptıklarımı bir erkek yapmış olsaydı Türkiye demeyeyim ama büyük bir kesimi onu tanıyor olurdu şimdi. Ama güldüm, “Ben her yerde yasaklıyım hayatım,” dedim. Kara koyunun yeri kara liste tabii.
    Editör arkadaş meselenin kadın olmam değil düşündüklerim ve yazdıklarım olduğunu söyledi.
    Ne var ki düşündüklerimde söylediklerimde? Ne diyorum ki ben? Herkes doğduğu dünya üzerinde özgürce hareket edebilmeli diyorum. Benim gibi birinin başka birşey söylemesi mümkün mü?
    Sorun pasaport yakmamsa hatırlatırım ki Gandhi non-violence hareketine pass'leri, yani geçiş kartlarını yakarak başladı. İnsanların birbirlerini yakması, öldürmesi, dolaylı yoldan bile olsa ölümüne sebep olması sorun değil de benim pasaport yakmam mı sorun? İnsanlar böcek gibi ölüyorlar sırf bir yerde doğdukları için. İnsanlar sırf bir yerden bir yere gitmek istedikleri için detention center'lara tıkılıyor, orada insanlık dışı muamele gördükleri için canlarına tak ediyor ağızlarını dikiyorlar kendilerini yakıyorlar. Böyle bir çaresizliği tahayyül dahi edemiyorum ve hiç kimsenin bunu yaşamasını istemiyorum. Bu doğum yerine göre ırk ayrımcılığı bu global aparteid sona ermeli. Erecek de zaten bir gün. Kölelik kalktı Berlin Duvarı yıkıldı. Sınırlar da bir gün yıkılacak.

Seyahat ekine uymuyor tabii bunlar ama sonuçta seyahat demek sınırları aşmak demek. Oysa seyahat gazetesi demek nasıl bir yeri pazarlarız, kimin cebine nasıl reklamla turla para kazandırırız demek. Hayat bu, düzen bu. Geri çevirebilecek var mı?

THY Müşteri İlişkilerinin kepazeliği çok ağır bastığı için ona takıldım ama aslında bu hikayenin ana fikri bambaşka. İnsanlar sanıyor ki bunu kendimle ilgili bir şeyi çözmek için yazıyorum, oysa benim derdim bireysel değil, ben bu salakça vize oyununun toptan sona ermesini istiyorum. THY Türkçe ve İngilizce yanlışlarını, THY Müşteri İlişkileri kifayetsizliğini anlattığım bir arkadaşa dert yanıyordum.
    “Şaka gibi birçok kişi/firma,” dedi. “Takma.”
    “Nasıl takmayayım?” dedim. “Tüm bilgi ve birikimimin deneyeyimin para etmemesi takdir görmemesi ciddi koyuyor artık.”
    “Bazen tüm kapıların kapanması, gerçek Hak kapısında durma zamanının geldiğini gösterir. Benlikten soyunup, Hakka teslimiyetin uç noktası. Akıl fikir bilgi birikim tecrübe falan filan... hepsinden geçip... hiç'im... Size teslimim ya Rabbi... deme zamanıdır belki de...” dedi.

Güzel tavsiye. Ama benim durumumda biraz yersiz bir tavsiye. Çünkü benim Allah'a veya adını her ne koyarsanız o yüce güce teslim olmakla bir sorunum yok. “Tüm bu 'abuk', tehlikeli yerlere nasıl gittiğimi, giderken kendimi kime teslim ettiğimi sanıyorsun?” diye sordum arkadaşa. Tabii ki cevap bekleyen bir soru değildi bu, dolayısıyla devam ettim: “Ama salak insanlara teslim olmayı kendime yediremiyorum.”
    Hiçlik konusuna gelince de... “Hiçim zaten, onunla da bir sorunum yok. Ama yine aynı mantıkla, ben hiçken içi boş insanların bir şeymiş gibi saygı görmesini kabul edemiyorum. Hiçlikle sorunum sadece kendi adıma değil, ben en azından şanslı bir hiçim. Milyonlarca insanın, sırf doğdukları yer nedeni ile hiç sayılıp telef edilmesini kabul edemiyorum. Neden her ülkeye gidip protesto etmek istiyorum sanıyorsun? Benim bu konuda tuzum kuru artık. Ama birileri ölüyor bu yüzden.”

Sonra Cibuti konusunu anlatmaya geçtim. “Bir tek o değil ki,” dedim. “Şimdi bir de Cibuti'ye giderken uçağa almadılar. 600 Euro'mun üstüne yatıyorlar.”
    “THY mi almayan? Neden?”
    “Evet THY almayan. Almamakta da yarı haklılar. Vize kuralı değişmiş. 25 seneden fazla süredir visa on arrival varken benim uçuşumdan 12 gün önce kaldırmışlar. THY papağan gibi "Vize sizin sorumluluğunuz. Vizeniz olmadığı için uçuşa alınmadığınız tespit edilmiştir" deyip duruyor. Yahu ben vize benim sorumluluğum değil mi dedim, 141 ülkeye gidip vizenin benim sorumluluğum olduğunu bilmediğimi mi sanıyorlar? Cibuti fahri konsolosluğunu da vizeyi veren Fransız konsolosluğunu da aradım, vizeye gerek yok dediler. Yani herifler 25 seneden uzun süregelen bir uygulamayı değiştirirken konsolosluklara bile önceden haber vermemiş. THY de salak gibi aynı şeyi tekrarlayıp duruyor. ABD olağanüstü bir durummuş. Bu çok olağan bir durum gibi!”
    “THY'nin vizeyle ne alakası var ki?” diye sordu arkadaş. “Sadece taşıma görevi var. Biner gidersin. Ülke seni almazsa sınır dışı eder. Bu kadar basit. THY'ye 'vizesiz insan ne diye getirdin?' diye sormaz. THY en çok 'Vizeniz olmadığı için sizi ülkeye almazlar' diye ikaz edebilir,” dedi.
    Neyse ki “Bence” diye de eklemiş sonuna.

Aaah aaah! İnsan kendini kötü hissediyor. Ben de neden kimse söylediklerime aldırmıyor diyorum. Anlamıyorlar ki aldırsınlar! İnsanları bu vize ve hareket özgürlüğü konusunda “eğitebilmem” için daha çoook uğraşmam lazım belli ki. Tamam, çok seyahat etmeyen, dolayısıyla bu konuları bilmeyen insanlar var. Ama belli bir birikimi olan insanın da mülteciler ve göçmenler senelerdir gündemin merkezindeyken daha bu konudaki en temel şeyi bilmemesi aslında onların ayıbı değil tabii, medyanın ayıbı!
    Sabırla başladım açıklamaya:
    “Ohoooo! Senin dünyadan haberin yok. Birisi sınır dışı edilirse havayolu şirketleri 10.000 USD gibi bir ceza ödüyor. Onlar 1980'lerden beri immigration görevlisi yapılmış durumda. Vize cidden çok korkunç şeylere alet. Ceza kesilecek korkusundan bazen vize istemeyen yerlere bile giderken seni reddetmeye kalkıyor hava yolları. Yok oradan başka yere uçuş biletini göster yok otel rezervasyonunu göster diye. Birilerinin eline otorite verdiğinde bunu kötüye kullanıp kendini bir şey sanmaya kalkan insan çok. Otorite ile onun için ciddi sorunum var. Evet, arada düzgün kullananlar var ama çok kişi ego tatmini için kullanıyor yetkisini. Buna tahammülüm yok. Birileri kanlı savaş veya kanlı politika ile bir yere çizgi çekmiş, o çizgiyi geçmeye kalktığında kendini bir şey sanan biri oturmuş "Dur vatandaş! Göster bakalım bu çizgiyi geçme hakkın var mı?" diye pasaport soruyor sana. Ellerinden gelse "Allah'tan yazılı belge getir bu dünyada doğup yaşamaya hakkın olduğuna dair" diyecekler! Bir de havaalanının kutsal çizgileri var, o kutsal alana adım atmaya kalktığında şüpheli kabul ediliyor, aranıp taranıyorsun.
    “İnsanlar neden insan kaçakçısı bulup 3000-5000 dolar ödeyip hayatlarını da tehlikeye atarak batık botlara böcek gibi tıkışıp böcek gibi ölüyorlar da 300-500 dolar verip insan gibi bir uçağa binip gitmiyorlar sanıyorsun? Korkarım ki hiç aklına gelmemiş bir soru.”
    “Korkma,” dedi. “Aklıma gelmesine gerek yok. Nal gibi ortada durum.”
    “De havayollarının seni uçağa dahi almadığını bilmiyormuşsun baksana,” dedim.
    “Çünkü çok az yurt dışına çıkıyorum. Pimpiriğim. Asla şansa bırakmam. Mutlaka son ana gelmeden defalarca kontrol ederim.”
    “Kendin için değil böcek gibi ölen hiçler için soracaktın neden uçağa binmedikleri sorusunu,” dedim. “Belli ki nal gibi ortada olan bir şey yok. Bir çok insan senin gibi çok cahil bu konuda, durumun vahametinden, hepsinin vize yüzünden olduğundan haberleri yok veya bağlantıyı kuramıyorlar. İşin kötüsü ben isyan ettiğimde bana 'Haklısın, bence de insanlar arasında böyle ayrım olmamalı' demenin ötesinde aldırmıyorlar da...”

Evet, çoğunluk pek fazla seyahat etmediği için vize denen şey konusunda neyin ne olduğunu bilmiyor. Diğer çoğunluk standart yerlere gittiği veya giderken iş gezisi olduğunda şirketleri, turizm olduğunda acenta bu işleri hallettiği için onlardan istenen evrakları vermenin ötesinde vize konusuna bulaşmıyor. Ha, her ülkeye gitmeye kalkan, standart olmayan yerlere seyahat ederek vizeler peşinde kendi koşan insanlar da var elbet. Onların da “Chasing 193” (193'ü Kovalamak) kitabında yazdıklarına bakın. Ah, seyahatin zorlukları denince vize bürokrasisinin zorluğundan bahseden, hangi ülkelere zor vize aldıklarından dem vuruyorlar. Ama o kadar. Olay kendi sorunları çözülene kadar. Orada bitiyor konu.

Kıç Koruma

Aslında her şey insanın kendi kıçını koruması ile alakalı. “Medeni” ülkelerde yaşayanlar kendi sağlam kıçlarının rahatının kaçmasından korkuyorlar; hükümetleri de sınırlar, duvarlar, polislerle onların kıçlarını “koruyor.” Diğer ülkelerde ezilen, insan gibi yaşam koşulu bulamayan insanlar da haklı olarak kıçlarını korumak için bir yerlere gitmeye çalışıyorlar ama o arada bir sürüsü ölüp gidiyor. Ben çırpınmaya devam ediyorum burada kendi kendime. Bu aptal vize uygulamaları yüzünden ölen insanlar adına gerçekten üzgün olan hiçbir kurum yok. Hepsi timsah gözyaşı.
    Ama THY müşterisi olalardı THY Müşteri İlişkileri onlara “Uygulama koşullarımız yüzünden öldüğünüz için üzgünüz...” diye açıklama gönderirdi. !

Politikacılar, üst düzey yöneticiler... Sizlere sesleniyorum. Kendi kıçınızı koruduğunuz gibi bizim kıçımızı da koruyun. Sadece bizim değil, sizin embesilce dünya politikalarınız yüzünden böcek gibi ölen insanların da kıçlarını koruyun. VİZELER TARİHE KARIŞMALI! Herkes doğduğu dünya üstünde dilediği gibi hareket etme özgürlüğüne sahip olmalı!

Bu maalesef yine bir yılan hikayesi. Uzun versiyonu okumak istemeyenler ilk bölümü okusa yeterli çünkü hikayenin gerisi THY Müşteri İlişkilerinin papağan cevapları ile devam ederek aynı şekilde tekrarlanıyor. Bir de altı çizili yerleri okursanız, hava yollarının nasıl kendilerini korurken yolcu olarak bizim cezalandırıldığımızın adaletsizliği hakkında fikriniz olur.
***

1 Aralık'ta THY ile Roma-Cibuti uçuşum vardı. Şimdi... Cibuti 25 seneden uzun süredir üç ülke harici vatandaşlara “VOA-Visa On Arrival” uyguluyormuş, yani havaalanında vize veriyormuş. Bunu hem burada, yani İtalya'daki Fahri Cibuti konsolosundan hem de vizeyi veren Fransız Konsolosluğu'ndan teyit ettim. Her iki konsoloslukla da telefonla görüştüm, direkt resmi bilgi aldım: Bana gitmeden önce vize almama gerek olmadığını söylediler.

Ve fakat, benim şansıma, daha doğrusu şanssızlığıma, Cibuti bu uygulamasını, konsolosluklara dahi
önceden haber vermeden değiştirivermiş. E aradığımda konsolosluklar da bana “Şu anda VOA var ama şu tarihten itibaren kalkacak” diyemedikleri için bu değişiklikten bilgim olmadı. Ben de hayatımda ilk defa “denied boarding” oldum, uçuşa alınmadım. Ve THY Müşteri Hizmetleri ile maalesef bir yılan hikayesi daha başlamış oldu.

Biletim değiştirilemez bilet. Dolayısıyla havaalanında yeni bilet kesemediler, “THY Müşteri İlişkilerine yazın” dediler. Yazdım ama nafile, “Vize sizin sorumluluğunuz” deyip duruyorlar.
    Evet, benim sorumluluğum elbette, ben aksini iddia etmedim ki. “Ben de sorumluluğumu yerine getirip her iki konsolosluktan da bilgi aldım zaten. Bana önceden vize almama gerek olmadığı, Cibuti Havaalanı'nda alabileceğim söylendi,” dedim.
    THY Müşteri Hizmetleri halen aynı terane, “Vize sizin sorumluluğunuz.”
    Yahu ben size benim sorumluluğum değil mi dedim ki bana “sizin sorumluluğunuz” diye tekrarlıyorsunuz?

“Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasının ( Şikago Sözleşmesi ) 13. Maddesi gereğince Uluslararası vize kuralları sürekli değişim göstermekte olduğundan, en güncel bilgilerin ''Yolcu tarafından seyahatine başlamadan önce ilgili ülkenin konsolosluklarıyla irtibata geçerek alınması'' gerekmektedir.”

E ben size ne dedim şimdi? Ben “Konsolosluklarla irtibata geçip bilgi aldım” demişim, onlar kalkıp bana “Konsolosluklarla irtibata geçip bilgi almanız gerekmektedir” diyorlar!!!

Daha önceki yılan hikayesinde “Tüm müşteri ilişkileri temsilcilerine sesleniyorum... Eğitim seviyeniz ve koşullarınız nedir bilmiyorum elbette ama Türk Hava Yolları gibi bir kurumda iş bulabildiğinize göre o kadar da kötü olmamalı. Size sunulan listeden uygun olanı seçip kes-yapıştır oyunu oynamak zeka seviyenize ve kapasitenize hakaret. Lütfen... lütfen bu saçma oyunların parçası olup dünyanın embesilliğine katkıda bulunmayın. Ekmek parası kazanmak için kendinize daha anlamlı ve dünyaya daha faydalı olacak başka bir iş bulun” diye açık mektup yayınlayacağımı söylemiştim. Ama açıkçası bu insanların herhangi bir kapasiteleri olduğundan şüpheliyim artık.

Sorumluluk, Suç ve Ceza

Başka türlü anlatmaya çalıştım:
“Sizin de çok kolay tespit edebileceğinizi tahmin ettiğim üzere, 25 küsur seneden beri süregelen havaalanında vize uygulamasına benim uçuşumdan 12 gün önce, hiçbir geçiş süresi tanınmadan, son verilmiş,” dedim. “Hadi Katar, ABD gibi dünya gündeminde kriz olsa tekrar bakayım. Nitekim Katar krizi ortaya çıktıktan birkaç gün sonra oraya uçuşum vardı. Bundan haberdar olduğum anda vize uygulamasında bir değişiklik olmuş mu, sorun yaşanır mı diye kontrol ettim; hiçbir değişiklik yoktu ve sorun yaşamadan gidip döndüm. Cibuti için dünya gündeminde bir olay olmadığı için vize uygulamasında bir değişiklik olabileceği de aklıma gelmedi doğal olarak. Şüphelenmemi gerektirecek bir şey yok. Bir ülkenin vize uygulamasını kaç kere kontrol etmemiz gerekiyor? Her hafta, hatta son haftada her gün mü kontrol etmeliyiz yolcu olarak?”

Gerçekten, yolcu olarak vize uygulamalarını kaç kere kontrol etmemiz lazım, sorumluluğumuz hangi noktaya kadar? Sonuna kadar mı? Dibine kadar mı? Vize gerektirmeyen yerlere bile gidecekken son hafta ve hatta son gün yola çıkmadan önce dahi kontrol edecek miyiz? E peki son dakikada vize uygulamaya kalkmışlarsa? O zaman ne yapacağız? Artık vize almaya zamanımız da olmadığı için biletlerimiz yanacak ve biz üstüne bir bardak soğuk su mu içeceğiz?

Bu, sorumluluğun ötesine geçiyor, bizim kontrolümüz dışında gelişen ve hatamız olmayan şeyler nedeni ile biz yolculara ceza kesmek oluyor. Ki bu en temel adalet prensibine aykırıdır. Bu “Tüm vize değişikliklerinden doğabilecek yolcu mağduriyetlerinde ceza yükünü yolcu çekmek zorundadır. Bu gibi durumlarda hava yolları ücretini aldıkları servisi vermek zorunda değillerdir” demek oluyor ki eminim hiç kimse böyle bir ceza yükümlülüğünü kabul etmek istemez; artı, hava yollarının böyle bir sebeple ver(e)medikleri ve vermeyi reddettikleri bir hizmetin bedelini almaları da tüketici haklarına aykırıdır. Değilse de olmalı.

Hava yolları, terimin kusuruna bakmayın ama vize uygulamalarını güncelleyen Timatic'i kullanarak kıçlarını koruyorlar. (Nitekim İngilizcede buna ait özel bir terim var. CYA- Cover Your Ass) Artık pasaportlar da çipli, taratıyorlar, otomatik olarak “Vize OK” veya “Vizeyi Kontrol Et” yazısı çıkıyor ekranda. Biz yolcular ise, -yine tabirin kusuruna bakmayın çok ağır olacak ama daha edepli bir tabir bulamadım, mecburen kullanmam gerekti,- sikiliyoruz.

Her bilet satın aldığımızda bir sözleşme yapmış sayılıyoruz. Ortada bir sözleşme varsa bizim de sözleşmenin bir tarafı olarak bu dokümana erişebilmemiz gerekmez mi? Yoo hayır, internette bir işlem yaparken “Okudum, kabul ediyorum” diye genelde okumadan tıkladığınız kurallardan bahsetmiyorum. Taşıma Sözleşmesinden bahsediyorum. İşin komiği bu sözleşmeyi talep ettiğinizde THY “Biz yolcularımıza çok özen gösteririz. Bu sözleşmeyi size sağlayamıyoruz, lütfen THY bürolarına başvurun” diye cevap veriyor! İnanılmaz inanılmaz bir kepazelik! THY Müşteri Hizmetleri size taşıma sözleşmesini sunamıyor!

İş Seyahati Köşe Yazarı Joe Brancatelli'nin “Who's Sorry Now? Not the Airlines” ("Şimdi kim pişman? Hava yolları değil") yazısında belirttiği gibi:
“Taşıma sözleşmesinin tarihi uzun ve doğrusunu isterseniz sıkıcı. Şunu söylemek yeterli ki bir hava yolunun neredeyse verdiği hiçbir açık veya örtülü hizmet sözünden sorumlu olmadığını garantileyen on yıllar boyunca gelişmiş klasik bir KK (Kıçını Koruma) dokümanı.”

Gerçekten kaç kere kontrol etmem lazımdı vize konusunu? Seyahatten iki-üç hafta, hatta bir ay önce kontrol etmez misiniz? Edersiniz ki vize gerekiyorsa seyahat hazırlıklarını zamanında tamamlayabilin. Aslında son gün yine aklımdan geçti tekrar konsolosluğu arayıp kontrol etmek, geçmedi de değil. Hatta gidip vize almayı da düşündüm çünkü iş değil, gidiyorsun parayı veriyorsun vizeyi basıyorlar. Ama yapmadım, nasıl olsa hava alanında alırım diye konsolosluğa gidip vakit harcamadım. Tabii malum, bir sürü hayali çizgiye toslamış ve abuk vize sorunları yaşamış, herkesin doğduğu dünya üzerinde özgürce seyahat edebilmesi gerektiğine inanan ve hayatını vizelerin kaldırılmasına adamış biri olarak benim vize takıntım var. Ama “Paranoyak olma kızım” dedim. Fakat anlıyorum ki paranoyak yapmak istiyorlar bizi! (Anlamsız 100 ml sıvı kuralları bizi, veya en azından beni diyeyim, 100 ml takıntılı yaptı. Koyunu oynuyoruz! Maalesef aptal kurallar düşünce yapımızı ve toplumu olumsuz yönde etkiliyor.) İyi ki Seyşeller'e giderken onlar böyle bir anda vize uygulamaya kalkmadılar, çocukla ailecek tatilimiz rezil olurdu.

Liyakatsiz THY Müşteri İlişkileri

Sonra, yine THY Müşteri Hizmetlerine laf anlatabilmek için ABD örneğini verdim. “Türkiye-ABD vize krizi sırasında vize alamayanlara da aynı şeyi söylediniz mi?” diye sordum.

“... olağanüstü durum olması durumunda bilet işlemleri değerlendirilmeye alınmaktadır,” dediler.

“E 25 seneden fazla süredir havaalanında vize veren bir ülkenin bir anda vize uygulamaya başlaması olağan bir şey demeyeceksiniz herhalde,” dedim. Buna cevap yok, yine aynı papağan:
    “Vize sizin sorumluluğunuz... ABD olağanüstü durum olduğu için değerlendirilmiştir.”

Ben onlar gibi papağan değilim ama anlamamakta ısrar ettikleri için aynı şeyleri farklı cümlelerle anlatmaya çalıştım:
    “Lütfen... 25 seneden fazladır süregelen bir uygulamanın ilgili konsolosluklara dahi önceden haber verilmeden aniden değiştirilmesinin olağan, her gün olmasa bile sık sık yaşanan bir durum olduğunu söylemeyeceksiniz herhalde bana. Lütfen...” dedim.

Vize sorumluluğum konusunda “Aaaa gerçekten mi? Çok şaşırdım,” demeliydim aslında. “140 küsur ülkeye gittim, vizenin benim sorumluluğum olduğundan haberim olmadı şimdiye kadar. Ay çok ilginç!” Ama tabii basit Türkçeden anlamayan bu kurum çalışanlarının kinayeden anlayacaklarını sanmadığım için yapmadım; daha açık bir biçimde “140 küsur ülkeye vizenin benim sorumluluğum olduğunu bilmeden gittiğimi mi düşünüyorsunuz?” diye sordum.
        Cevap ne oldu? Cevap verdiler mi sanıyorsunuz? Tabii ki hayır! Yine aynı terane:
    “1 Aralık 2017 tarihli TK1864 sayılı Roma/İstanbul seferi öncesinde yapılan kontrollerde, vize bulunmaması nedeniyle uçuşa kabul edilemediğiniz tespit edilmiştir. Seyahat öncesinde, gidecekleri ülkeyle ilgili kuralları yerine getirmek yolcu sorumluluğunda bulunmakta olup...”

Bu noktada artık “Gerizekalı mısınız siz?” diye sordum. Ama hak etmişlerdi yani sonuna kadar. Hep aynı papağan cevap. “Sakın bana aynı şeyleri tekrarlamayın” diye tehdit ettim. “Lütfen bana aynı şeyleri tekrarlamayın, lütfen” diye yalvardım. Nafile. “Beni çıldırtıyorsunuz, akıl hastanesine gittiğimde ardımda bırakacağım küçük kızımdan siz sorumlusunuz” dedim, tın. Yine aynı cevaplar. “Karşınızdakine bir şey söylediğinizde sizin sorularınıza cevap vermeyip sürekli papağan gibi aynı şeyi tekrarlarsa 'Deli mi bu ne?' diye bile sormazsınız, 'Deli bu!' dersiniz,” dedim, yine tın. Yine aynı cevapları verip duruyorlar. Karşımdaki Türk Hava Yolları! Başka biri olsa dediğim gibi “Deli bu” deyip çekip gideceğim ama Türk Hava Yolları bu. Karşımdaki koskoca Türk Hava Yolları!

Ne düşündüğünüzü biliyorum. Muhtemelen diyorsunuz ki "Bu kadında da bir arıza var. Yapmayacakları belli. Onlara deli olduklarını söylüyor ama kendi de pek akıllı değil belli ki."
       Evet, biliyorum. Yani hayır, değilim; doğruluğuna inandığım konularda ısrar etmeye geldiğinde ben de çok akıllı değilim. Koay vazgeçmem. Bunu insan ilişkilerini test etmek için bir meydan okuma, anlamak için bir vaka çalışması olarak gördüm.

“THY olarak isminize, kalitenize yakışır bir şekilde davranarak bu olağanüstü koşuldan mağdur olan müşterinizin mağduriyetini gidermek için müşteri memnuniyeti çerçevesinde yeniden bilet düzenlemenizi rica ediyorum,” dedim.

Ne yapmışım ben? Normalde vize gerektiren bir yere vizesiz mi uçmaya kalkmışım? Yoksa tarihi geçmiş vize ile mi gitmeye kalkmışım? Yoksa vize uygulamasını hiç kontrol dahi etmeden mi havaalanına gitmişim? Yoksa vizeye başvurmuşum ama gerekli koşulları yerine getiremediğim için vize başvurum red mi edilmiş?

Benim kabahatim/eksiğim olduğu durumlarda bedelini ödemeye hazırım. Bile bile değiştirilemez bilet almışım, üç kuruş ucuz olacak diye riske girmişim, tamam. Eğer bir aksilik çıksa ve gidemesem yansın biletim. Sorumsuz davransam ve kontrol etmeden havaalanına gitmeye kalksam da yansın. Fakat Cibuti durumunda kesinlikle sorumsuzluk veya kabahat kabul ETMİYORUM.

Üstelik daha da traji-komiği, ki gerçekten ağlasam mı gülsem mi bilemiyorum, adamlar, yani Cibuti yetkilileri vize uygulamasını 5 Aralık'ta geri değiştirmiş ve havaalanında vize vermeye dönmüşler! Fransız Konsolosluğu “Onların orada kafası karışık herhalde,” dedi. Yani benim “kabahatim” uçak biletimin havaalanında vize uygulamasını kaldırdıkları, 25 küsur yıllık bir uygulamadaki 17 günlük değişime denk gelmesi!

THY de kabahatli değil tabii aslında. Beni uçuşa almamakta haklılar elbet. Ama ben de kabahatli değilim. “Kabahatli” üçüncü bir kişi, o da muhatap değil. Abuk bir vize değişikliği yapan Cibuti yetkilileri, benim onlardan bir şey talep etmem mümkün değil. Türk Hava Yolları saygın bir kurum gibi müşterilerine hizmet etmek yerine biri rakibine tekme atınca durumdan istifade edip “Kurallar benim tarafımda. Ben kazandım!” diyerek bilyelerin üstüne yatan kaprisli bir çocuk gibi davranıyor.
Biz THY'nin rakibi değiliz, müşterisi, dolayısıyla velinimetiyiz, yaygın tabiri ile “varlığını bize borçlu.” Spor müsabakalarında bile rakipleri talihsiz bir nedenle yarışmaya başlayamadığı durumlarda yarışı bırakıp rakibine yardım eden sporcular var. Hadi onu da yapmasın, ekstra bir şey beklemiyorum THY'den. Ama bu kadar kepazelik de olmaz; papağanlığın, kapasitesizliğin de bir sınırı olması lazım. Hele de bayrak taşıyıcı, THY gibi dünyanın en çok ülkesine uçma iddialı bir hava yolunda!

Bıktırırız Bezdiririz Vazgeçiririz Politikalı THY Anlamazdan Gel Müşteri İlişkileri

Olumsuz yanıtlarına değil kızgınlığım, göstermelik müşteri hizmetlerine. İnanılmaz bir şekilde söylediklerimi, -daha doğrusu yazdıklarımı, çünkü kimseye ulaşıp konuşmak mümkün değil- duymazlıktan, anlamazlıktan gelip aynı şeyleri papağan gibi tekrarlayıp insanı çıldırtmalarına.
    Canımı bu kadar sıkan, sanki benim suçummuş gibi göstermeye çalışıp bunda ısrar eden tavırları. “Anlıyoruz, siz sorumluluğunuzu yerine getirmişsiniz, çok talihsiz bir durum olmuş; ne var ki biz de şirket olarak daha fazlasını yapamıyoruz” veya, yapabilirler tabii, bunu ben de biliyorum onlar da biliyorlar, dolayısıyla “yapmıyoruz” dahi deseler yine hoşlanmayacağım tabii bu cevaptan ama bu kadar canım sıkılmayacak.

Aynen "Olağanüstü bir koşul değildir" diyemedikleri gibi "Siz sorumluluğunuzu yerine getirmişsiniz" de diyemiyorlar. Papağan gibi aynı şeyleri tekrarlayıp duruyorlar. “Vize sizin sorumluluğunuz...”

Sonunda baktım ki böyle olmayacak. Telefon ettim, yetkili biri ile görüşmek istedim. İlk bağlandığım kişi anlıyorum ki telefonu suratıma kapattı, çünkü ardından bağlandığım kişi “Bizden başka kimse ile görüşemiyorsunuz,” dedi. Karara itiraz ettiğime dair yeni bir dosya açtı. Bu sefer şöyle bir cevap geldi:

“1 Aralık 2017 tarihli TK1864 sayılı Roma/İstanbul seferi öncesinde inisiyatifiniz ve inisiyatifimiz dışında gelişen vize uygulamasına bağlı bilet işlem talebiniz olumlu değerlendirilmemiştir.”

“Ahh nihayet!” dedim bir iç ferahlığı ile. “Söylediğimi anlayıp cevap veren biri çıkmış. Bir kez daha 'vize sizin sorumluluğunuzdur' demediğiniz için teşekkür ederim, çünkü gerçekten çıldırtıyordu bu beni.
    'inisiyatifiniz dışında gelişen vize uygulamasına bağlı...' dediğinize göre en azından benim sorumluluğumu yerine getirdiğimi ve benim dışımda gelişen değişikliklerden dolayı sorun olduğunu anladığınızı varsayıyorum.”

Ah kızım sen misin anladıklarını ima eden! Onlar anladıklarını kabul ederler mi? THY'nin Müşteri İlişkileri politikası anlamazlıktan gelmek! Aynı papağan cevaplarla “Bıktırırız bezdiririz vazgeçiririz” diyorlar. Ay çok güzel oldu değil mi? İsterseniz bunu slogan olarak kullanabilirsiniz, bu slogan üstündeki telif hakkımı size helal ettim.

“Lütfen rica etsem bu yazdığımı Sıla Hanım'a iletseniz de o cevap verse yine,” dedim. Çünkü biliyorum ki bir dahaki sefere başka biri cevap verecek ve o biri bana yine aynı papağan cevabı verecek. Nitekim, üzülerek belirtmeliyim ki haklı çıktım ve yine aynı papağan cevabı aldım.
“1 Aralık 2017 tarihli TK1864 sayılı Roma/İstanbul seferi öncesinde yapılan kontrollerde, vize bulunmaması nedeniyle uçuşa kabul edilemediğiniz tespit edilmiştir. Vize sizin sorumluluğunuz...”
    Bir daha izin verirler mi öyle birinin “sorumsuzca” olayın benim inisiyatifim dışında gelişmiş olduğunu kabul etmesine? THY Müşteri İlşkileri politikası müşterilerinin lehine olan gerçekleri ihmal ve inkar etme üstüne kurulu!

THY olarak "misafirlerimizi en yüksek düzeyde memnun etmek, güvenini ve sadakatini kazanmak için tüm faaliyetlerimizde müşteri odaklı bir yaklaşım benimsemekteyiz" deyip duruyorlar.  “MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ POLİTİKAMIZ” diye koca harflerle yazmışlar:
“Türk Hava Yolları olarak, müşteri odaklı bir yaklaşımla gerçekleştirdiğimiz yolcu taşımacılığı faaliyetinde...”
“müşteri memnuniyetini sağlamak için telafi yöntemleri uygular.”

Sırf lafügüzaf! Bunları yazmakla olmuyor, yetmiyor; yazdıklarını uygulamaları, sözlerinin arkasında durmaları lazım.

THY Uygulama Koşulları Müşteri İlişkileri

Ha dillerine pelesenk ettikleri papağan cevapların biri de şu:

“Uygulama koşullarının tarafınızda yaşatmış olduğu memnuniyetsizlik sebebiyle üzüntülerimizin kabulünü rica eder...”

Cevapları müşteri hizmetleri olmadığı gibi uygulama koşulu da olamaz. OLAMAZ! “Uygulama koşullarımız böyle” her derde deva ilaç DEĞİL!

Aynı kalıp cümleleri tekrarlamanın müşteri hizmeti olduğunu sanan bir zihniyet!

Malum, onlara kimse vize vermediği için uçağa binip bir yere gidemeyen, diğer alternatif olarak insan kaçakcılarına dünya para ödeyen ve sonunda böcek gibi ölen on binlerce insan var dünyamızda. THY müşterisi olalardı THY Müşteri İlişkileri onlara “Uygulama koşullarımızın tarafınızda yaşatmış olduğu ölüm yüzünden üzüntülerimizin kabulünü rica eder...” diye açıklama gönderirdi. !

Müşteriyi Hiçe Say, Müşteriyi Mağdur Et Politikası Güden THY Müşteri İlişkileri

Seyşeller'e giderken İstanbul Atatürk Havaalanı'nda şansımı deneyeyim, belki orada anlayışlı bir yetkili bulurum diye umdum. Yine nafile. Görüştüğüm biri açıkça da söyledi, “Müşterilerle iletişim kurmayın” diye talimat veriyorlarmış. Ofis havaalanı dışında. Yani kimseye ulaşmanız mümkün değil. Anlıyorum... Her sorunu olanla, üstelik de sorun yaşadığı için öfkeli insanlarla muhatap olmak istemez hiç kimse. Ama bir kurumda en azından yetkili bir kişinin olması lazım. Bir THY yetkilisi ile iletişime geçmeye çalıştığınızda karşınızda ya duvar buluyorsunuz, “Biz bir şey yapamayız” diyerek sizi Müşteri Hizmetlerine paslıyorlar. THY Müşteri Hizmetleri de ekranın arkasına saklanıp papağan gibi aynı şeyleri tekrarlayarak deli izlenimi verdiklerinin farkında olmadan kendilerini iş yapıyor sanıyor.

Daha önce de farklı kurumların müşteri ilişkileri ile sorun yaşadığım oldu, ama THY Müşteri İlişkileri tamamen ayrı bir kategori. THY Müşteri Hizmetleri ile muhatap olmak anlamsız, çünkü aşikar ki müşteriyi hiçe saymak bir şirket politikası. Müşteri hizmeti anlayışları müşterilerinin kontrolü dışında nedenlerden mağdur olmasından faydalanarak hizmet vermeden parasının üstüne yatmak.

Çifte Standart THY Müşteri İlişkileri

Bu arada, ABD krizi sırasında Türk vizesi olmadığı için Roma'dan ABD'ye dönemeyen yolcularına “bilet satın alındığı tarihteki vize koşulları geçerlidir” maddesini uygulayarak yeni bilet düzenlemişler. Ama bana yapmıyorlar aynısını. Büyük ve saygın bir kurum çifte standart uygulamaz!

Bana bu bileti yeniden düzenlememeleri için sadece iki sebep düşünebiliyorum ben. (Ah, kendilerine sordum tabii, talebimi neden olumsuz değerlendiriyorsunuz diye ama diğer sorularım gibi buna da cevap alamadım.) Birinci neden kişisel garez. Türkçe ve İngilizce hatalarını gösterdiğim için benden öç alıyorlar. İkincisi de, ki bu da kuvvetle muhtemel, THY müşterilerine aldırmıyor.
    ABD yolcuları için istisnayı da onların sayısı çok olduğu, dolayısıyla da imajları için kötü olacağı için mecburen yaptılar muhtemelen. “Cibuti'ye kim gidiyor, etkilenen kaç kişi, nasıl olsa bizi sarsmaz, haber olacak bir durum değil” diye bakıyorlar belli ki. Zaten ABD için değişiklikleri de yüzlerine gözlerine bulaştırmışlar sosyal medyadan anladığım kadarıyla. Önce 20 Kasım diye gelişigüzel bir tarih belirlemişler, sonra da bunu 25 Aralık olarak değiştirmişler. Israrla “Neden 20 Kasım?” diye soran müşterilerinin sorusuna da benim sorularıma yaptıkları gibi “uygulama koşullarımız” diye cevap vermişler. Sosyal medyada dahi cevap vermemişler, daha doğrusu verememişler, herkes cevapsız kaldıklarına tanık. Artı, benden başkalarına da aynen hep aynı mesajları gönderdiklerini “tespit etmiş” bulunmaktayım.

Kişisel garez de müşterilerine aldırmamak da saygın bir kuruma yakışmaz. Olmaz.

Müşterisine Küfreden THY Müşteri İlişkileri

THY diyor ki:
“yolcularımızın eksik döküman* ile seyahat etmeleri, Türk Hava Yolları' na cezai işlem uygulanmasına da neden olmakta...”

18 Kasım'da Cibuti vize değişikliği gerçekleştirildiğinde bir İtalyan Roma-İstanbul seferini yaptıktan sonra İstanbul'dan geri döndürülmüş. Roma check-in görevlilerinden aldığım bilgiye göre önceden haber verilmediği için bu durumda onlara ceza kesilmemiş. Ama onlar, benim sorumluluğumu yerine getirerek konsolosluklardan vize hakkında bilgi aldığımı gayet iyi bilmelerine rağmen sorumluluğumu yerine getirMEdiğimi ima ederek, ve bunda direterek, bana ceza kesmekte ısrar ediyorlar.

Vize uygulaması 18 Kasım'da değiştirilmiş. Yani benim uçuşumdan 12 gün önce. Ben sorumluluğumu yerine getirmişim, tamamen benim dışımda gelişen olayların cezasını bana kesiyorlar! Söylediklerime aldırmadan, hiçbir soruma cevap vermeden, aynı şeyleri papağan gibi tekrar ederek cevap vermiş gibi yapıyorlar. Karşılarında, afedersiniz, eşek osuruyor sanki!
    Telefonda görüştüğüm kişi “Olağanüstü bir durum değil desinler o zaman” dediğimde “O o anlama geliyor” dedi bana. O anlama gelmiyor. Olağanüstü durum olduğunu bildikleri halde bunu kabul ettikleri zaman bana yeniden bilet düzenlemeleri gerekeceğini bildiklerinden kabul edemiyorlar. Öte yandan “Olağanüstü durum değildir” de diyemiyorlar, çünkü kabak gibi ortada durumun olağan olmadığı!
    Aslında tabii aynı mantıkla, bana açıkça “Siktir git” dememiş olmaları bunu demedikleri anlamına gelmiyor. Söylemeden söylüyorlar. Bana yirminci defa “vize sizin sorumluluğunuz” demek aynen o demek. Onun yerine açıkça ve mertçe “Yürü git işine kardeşim” deseler daha iyi. Yok, böyle saygınlıklarını koruduklarını sanıyorlar!

Sırf Göstermelik THY Müşteri İlişkileri

“Bundan sonraki seyahatlerinizde misafirimiz olarak sizi tekrar ağırlamaktan mutluluk duyacağımızı bilmenizi isteriz.”

Dalga geçiyorlar yine benimle! Ah tabii, elbette beni ağırlamaktan mutluluk duyarlar, onlara para kazandıracağım. Maalesef çok üzülerek belirtmeliyim ki THY ile birkaç seyahat daha yapmak durumundayım, çünkü gerçekten bazı destinasyonlarda alternatifleri yok. Ancak alternatifleri olduğu noktalarda daha fazla ücret ödeyerek başka havayollarını seçeceğimden emin olabilirler. Oysa ki ben tam tersini düşünüyordum. Biraz fazla olsa da THY ile uçmayı prestij olarak görüyordum.

THY benim çok saygı duyduğum ve takdir ettiğim bir kurumdu, ne zaman ki onlarla sık uçmaya başlayıp müşteri hizmetleri ile muhatap olana kadar. Yine de adlarını karalamak istemiyordum ama bana başka seçenek bırakmadılar.

Bir şirketin kalitesi ve prestiji her şey yolunda giderken değil, ortaya bir sorun çıktığında onu ivedilikle ve beceriklilikle çözebilmesi ile ölçülür. Normal koşullarda gayet kaliteli bir havayolu olmasına rağmen THY maalesef bu konuda sınıfta kalmış durumdadır.

Son tahlilde hiçbir şey THY Müşteri Hizmetlerinin kepazeliğini değiştirmiyor. Bu tavırları ile müşterilerine ne kadar aldır(ma)dıklarını da göstermiş oluyorlar. Sonra da telefonda aman da kalitemize katkıda bulunmak için anketimize katılmak ister misiniz diye soruyorlar, e-postayla “müşteri memnuniyeti anketi” gönderiyorlar. THY müşteri hizmeti ve müşteri memnuniyeti anlayışı maalesef sadece göstermelik anketler ve laftan ibaretmiş.

Virgina Woolf ünlü “Kendine Ait Bir Oda” kitabında bir kadın olarak yanında bir erkek olmadan veya davet mektubu olmadan kütüphaneye alınmadığını anlatıyor. Ah! Günümüz vize uygulamalarına ne kadar da benziyor bu örnek! Cibuti için eğer davet mektubum olsaydı uçağa alınacaktım.

Virginia Woolf şöyle devam ediyor: “Ünlü bir kütüphaneye bir kadının lanet okumuş olması ünlü kütüphanenin hiçbir şekilde umurunda olmayan bir konudur.” Eminim ki ünlü bir hava yoluna bir kadının lanet okumuş olması da ünlü hava yolunun hiç umurunda değil. Gönül isterdi ki insanlar bu konuyu ciddiye alsınlar, bu yazıları paylaşsınlar, THY'ye baskı yapalım ve bir şeyleri değiştirelim. Ama bayrak taşıyıcı bir hava yolunun asla kabul edilemeyecek Türkçe yanlışlarını bile bir tek paylaşan çıkmadı. Vizelerin kaldırılması konusunda çırpınarak yazdığım yüzlerce yazının bir tanesini de paylaşan çıkmadı. “Yazını çok beğendim” diyenler bile paylaşmadı. Dolayısıyla hiçbir ümidim yok, beklentim de yok artık insanlardan. Onlar medyanın ağızlarına verdiği konuları tartışmaya, konuşmaya, paylaşmaya devam etsinler. Asıl önemli konular ve kökteki sorunlar gündeme gelmesin, statüko aynen devam etsin.

Türk Hava Yolları Müşteri İlişkileri ile tüm yazışmalarımı en kısa zamanda burada yayınlayacağım. İbret olsun. Tarihe bir not düşülsün. Belki akademik çalışmalarda inceleme konusu olur ileride.
    Olmazsa da olmasın, ben elimden geleni yapmış olayım da...


* THY'ye Not: Son bir jestim olsun. Döküman değil, dOküman...
Şablon cevabınızı düzeltiverin bir zahmet. Bu düzeltiyi ücretsiz kullanabilirsiniz. Bu arada bir sözcüğün nasıl yazıldığını bilmediğiniz zaman tdk.gov.tr adresinden bakabilirsiniz. Veya nasıl olsa kendi aklınızla cevap verme yetiniz/yetkiniz yok, şablon dışına çık(a)mıyorsunuz, şablonlarınızı dil bilen birine kontrol ettiriverin. Piccadilly Meydanı'nda koskoca ilan verecek paranız olduğuna göre bir editöre verecek paranız da vardır sanırım.

Kıssadan Asıl Hisse...

Hissettiğim aynen bu. Ve yalnızlık...

Hatta dokuz değil on dokuz, elli dokuz, yüz elli dokuz köyden dövülerek kovuldum ben. Ve artık yoruldum. Gerçekten yoruldum.

Şuraya bir bakar mısınız? THY- Türkçenin Yüz Karası

Söyleyin bana kabul edilecek gibi mi? Gibi mi? Kepazelik değil mi bu? Neden bir tek bana öyle geliyor, neden benden başka kimse bunu böyle görüp sesini çıkarmıyor?

Ve ben neden bu kadar yalnızım? Neden bu kadar yalnız bırakılıyorum? O kadar tuhaf mı söylediklerim? Bu yazıyı sosyal medyada paylaştım. “Buna skandal muamelesi yapın ve lütfen paylaşın,” dedim. Bir tek kişi dahi paylaşmadı.
    Hadi pasaport yakma eylemi insanlara aykırı gelsin, onu paylaşmamalarını bir derece anlayabiliyorum. Ama bu? Bu kabul edilir bir şey mi? Hiç kimse THY'ye ses çıkaramıyor mu? Nedir bu gerçekten?

Ses çıkaran da ne dedi biliyor musunuz?

“Abla Türkçeyi çok seviyorsun ama 935 tweet atmışsın. Sadece üçü Türkçe. Hadi hayırlı traşlar”

Sanki konu benim Türkçe sevgimmiş gibi! “Kardeş bunun benim Türkçe sevgimle ilgili olduğunu mu sandın?” diye sordum. “Türk Hava Yolları'nın kepazeliği hakkında görüşlerini de alsak,” dedim. “Bir de bir zahmet 'Hayırlı traşlar' ne demek onu anlatsan. Türkçem zayıf da...”

Gelen cevap: “Zayıfsa iyi çalış.”

Kinaye olduğunu anlamamış tabii, zayıf olan argom, ama oraya girmedim. “Çalıştım. Traş dediğin tıraş herhalde,” dedim. “Türk Hava Yolları alt yazılarının kepazeliği hakkında görüşlerini bildiremiyorsun sanırım. TDK da sesini çıkarmadı. Çıkaramadı daha doğrusu olacak herhalde. Türkçe yazım hataları üstüne süper örnek çalışma halbuki”

Cevabı: “cümle sonuna nokta konur.”

O kadar komik ki! Kahkaha attım resmen. “Bula bula bunu mu buldun kardeş?” diye sordum. “Cümle büyük harfle başlar.”
    Ve devam ettim: “Benim gibi sıradan ve önemsiz birinin sosyal medyadaki minicik eksiklerinden bahsetmiyoruz burada! Türk Hava Yolları gibi bir kurumun, bayrak taşıyan hava yolumuzun resmi kanalında akıllara durgunluk veren, en başta hiç yapılmaması gereken, yenilir yutulur tarafı olmayan Türkçe hatalarından bahsediyoruz.”

Böyle mi dünya? Doğru söylediğim için dokuz köyden kovulmaktan yoruldum. O hadi neyse de... Söylediğim doğrulardan hoşlanmadıkları için bir de bana dayak atmak istiyor insanlar! Her yerde bu böyle. Kişisel ilişkilerimde de, iş ilişkisine girmeye kalktığım kurumlarda da, sosyal medyada da. Bu mudur? Bu mu insanlığımızın durduğu nokta? Belli ki taraftarı olduğu bir kurumun hoşlanmadığı bir yanlışını gösterdiğimde o kurumu eleştirmek, kendine bakmak, bakıp düzeltmek yerine herif gitmiş benim tüm “tweet”lerimi kontrol etmiş, bana saldıracak malzeme aramış! Vay canına!

Ve işin kötüsü bir tek kişi çıkıp da bana destek olmuyor. Nerede bütün bu “arkadaşım” olan insanlar? Tamam fazla değiller ama toplamda 200 filan varlar. Tanımadığım insanlar Facebook'ta bir kendilerini tanıtmadan, bir yorum yapmaya zahmet etmeden “arkadaş” olmak istiyorlar. Neden? Üç dünya turu yapmış biri arkadaş listelerinde diye böbürlenmek için mi? İlgileniyorlar mı yaptıklarımla, yazdıklarımla? Yooo. İki artı iki dört tane “like” konmuş. Süper! Daha ne isterim ki, değil mi? Nasıl var olayım ki ben bu dünyada? Ah, sayfamda ilk defa bir “post”um 18 “like” almış. Rekor kırdım. Kırdım ama ne fayda, “like” hiçbir işime yaramıyor benim. Bu düzende bir değişim istiyorsak düşüncelerimi paylaşacak kalabalıklar lazım bana.

Neyse boş verin dostlar, canınız sağ olsun. İçimi dökme ihtiyacı duydum sadece. Sosyal medyaymış vesaire bana göre değil zaten. Herhangi bir şekilde bir iş yapıp para kazanamayacağımı da kabul ettim, “bunca bilgim kültürüm deneyimim” diye bir şey yokmuş, hepsi boşmuş. Sevgili kızım ve harika kocamla küçük mutlu mesut hayatıma bakmak en doğrusu.

Kalın sağlıcakla. Bir daha da beni aramayın.
Sanki çok arıyormuşsunuz gibi ;)

Öncelikle şunu belirtmek isterim ki Türk Hava Yolları benim gururumdu. Milliyetçiliğimden değil elbette. Benim gibi bir dünya gezgini için dünyanın en çok ülkesine uçan bir hava yolunun özel olmasından. Elbette ki hizmetlerinin kalitesi de buna ek. Dolayısıyla adlarını karalayacak herhangi bir şey yazmak istemiyordum ve bunu yapmamak için direndim. Ne var ki THY Müşteri Hizmetlerinin liyakatsiz yaklaşımı sonucu bunu yapmaya itildim.

Türk Hava Yolları ile 12 Kasım Ouagadougou-İstanbul uçuşunda “Fly Good Feel Good” kampanyasının videolarını alt yazı ile seyrettiğimde birçok Türkçe hatası ile dolu olduğunu gördüm.
    Alt yazıların hatalı olduğunu kısa bir yazı ve bir örnekle THY Müşteri Hizmetlerine bildirdim. “Türk Hava Yolları gibi kalitesine alıştığımız bir havayolunda böyle hatalar hayal kırıklığı oluyor,” dedim. Bu bir yılan hikayesinin başlangıcı oldu! (Hikayenin üzerinde şapka olması gerektiğini biliyorum ama elimdeki klavyede bunu yapamamam haricinde de bu konuya burada hiç girmeyelim isterseniz. Başka bir zaman elim değerse yazarım.)

Yazışmaları önümüzdeki hafta içinde tüm detayları ile yayınlayacağım. Kısaca özeti ise şöyle:

Birileri bu kadar kötü iş yapıp para alırken ben zahmet edip yanlışı düzeltmek için bunca özenle bu kadar uğraşıyorum, hiçbir karşılık gör(e)memek bana çok dokunuyor. İnsanları da kurumları da denerim ben arada, ne kaybederim diye düşünerek onlardan uçak bileti istedim.

“Dünyanın en çok ülkesine uçan havayolu olarak Afrika'da rakibiniz yok denilebilir; ben de şu anda tüm dünya ülkelerine gitme projemde Afrika'ya yoğunlaşmış durumdayım. Önümde sizinle Cibuti, ailecek Seyşeller ve Kamerun seyahatleri var. Kalitenize katkıda bulunduğum için bana bedava bir Çad N'Djamena veya başka bir ülkeye açık gidiş-dönüş bileti verirseniz memnun olurum.”

Onlara bir maliyeti olan bir şey de değil, uçak nasıl olsa gidiyor, ve nasıl olsa Afrika uçuşları hiçbir zaman dolu gitmiyor; ama yapmadılar tabii. Önemli değil, zaten yapmalarını beklemiyordum, ama kurum diliyle sanki yapamazlarmış gibi cevap verince canım sıkıldı. Dedikleri şu:

“Uluslarası Hava Taşımacılığı Birliği üyesi tüm havayolları özel kurallarına tabidir ve bu kurallar arasında ücrete ilişkin genel uygulamalar mevcuttur. Türk Hava Yolları da diğer havayolları gibi bu kurallara ters düşmeyecek şekilde kendi özel kurallarını uygulamaktadır.”

“Pardon... Ben ne demek istediğinizi anlayamadım,” dedim. “Kurum dilini bırakıp normal insan dili konuşsanız lütfen. Kurallarla bağlı olduğunuzu ve koskoca THY'nin istese bile ücretsiz bilet veremeyeceğini mi söylemeye çalışıyorsunuz şimdi? Yoksa biri uyduruk iş yapmış olsa bile ücreti hak ettiğini, ama bu kötü işten rahatsız olarak zaman ayırıp size yazan ve bu kabul edilemez hataları düzeltmenizi sağlayan müşterinizin hiçbir karşılığı hak etmediğini mi söylüyorsunuz? Kuru teşekkürü o kötü işi yapan kişiye etmeliydiniz, onun ücretini ise bana ödemeliydiniz. Doğrusu bu olurdu.”

Aynı cümleyi yine tekrarladılar. Ben de aynı şeyi farklı cümlelerle tekrarladım:

“Biri uyduruk iş yapmış olsa bile ücreti hak ettiğini, ama bu kötü işten rahatsız olarak zaman ayırıp size yazan ve bu kabul edilemez hataları düzeltmenizi sağlayan müşterinizin hiçbir karşılığı hak etmediğini, kuru teşekkürün yeterli olduğunu mu söylüyorsunuz?” dedim. Bu öyle bir-iki yazışma değil altı-yedi yazışma sürdü sanırım. Sonunda “SAHTE üzüntülerinizi de, GÖSTERMELİK özrünüzü de, KURU teşekkürünüzü de kabul ETMİYORUM!” dedim.

Bir konuda inancım tamsa vazgeçmem, pes etmem. Israrlı yazılarım üstüne “en azından bir jest yapsanız biterdi” dediğimde bana bir kereliğine mahsus olmak üzere müşteri memnuniyeti sağlamak için bir hediye göndermeye karar vermişler sağ olsunlar. O noktadan sonra nasıl müşteri memnuniyeti sağlayacaklarını düşünüyorlarsa! Her neyse...

Bir de yine “Geri bildiriminizde iletmiş olduğunuz aksaklığın giderilmesi için konunun ilgili departmanımız ile paylaşıldığını bir kez daha belirtmek isteriz,” demişler.

“Geri bildirimimde iletmiş olduğum 'aksaklığın', yani berbat tercüme ve alt yazıların giderilmesi için konunun ilgili departmanınızla paylaşıldığından hiç şüphem yok,” diye cevaplamıştım. Ama artık şüphem var. 20 Aralık'ta Seyşeller'e uçarken düzeltmişler mi diye baktım. Yani düzeltmiş olmalarını bekliyordum; kocama sormuştum düzeltmek zor mu diye, bir dosyada basit bir değişiklik olduğunu söylemişti. O kadar basit olmasa bile, durumun vahameti ve Türk Hava Yollarının prestiji ve uluslararası düzeyde büyük bir kurum olması göz önüne alındığında bu hataları düzeltmek çok da zor olmasa gerek sonuçta. Ve bilin bakalım düzeltilmiş miydi?

Hayır!

Üstelik bir aydan fazla zaman geçmiş. Sanırım orada bir tek kişi dahi ne söylemek istediğimi anlamamış, nedir bu kadının bu kadar tantana yaptığı şey diye merak edip bakmaya zahmet dahi etmemiş. Neden bahsettiğimi görmeleri için yanlışları fotoğraflayıp yazmak istemiştim ama internette bulamadığım için yapamamıştım. Onun yerine İngilizce hatalarını belgelemiştim. Seyşeller uçuşumuzda Türkçe hatalarını da belgeledim.

Kim yapmış bu alt yazıyı? İlkokul mezununa mı vermişler böyle bir görevi? İlkokul mezunu bile yapmaz bu hataları. Yani yapmaması gerekir. Bu kadar basit kuralları bilmeyen kişinin ilkokuldan bile mezun edilmemesi gerekir. Gerçi eğitimimiz içler acısı... Yok, lütfen bunu şimdiki hükümete mal edip eleştiri olarak kullanmaya kalkmayın hemen. Otuz-kırk sene öncesinin mezunlarında bile durum aynı. Sosyal medya ve gruplar birçok şeye ayna tutup görmemizi sağlamak için iyi oldu. Robert Kolej mezunları arasında bile durumun ne kadar vahim olduğunu anlatamam. Ayrı ve bitişik yazılması gereken -de -da eklerini en azından % 10-20 bilmiyor. İşin kötüsü aldırmıyor da. Üsküdar Amerikan, Boğaziçi Üniversitesi mezunları da keza öyle. Türkiye'nin nadide okullarından mezunlar için durum bu ise diğer okulların mezunlarından çok da fazla bir şey beklememek lazım.

Yoksa THY adam yokluğu çekiyor, elemanı yok da hademeye mi yaptırmışlar bu işi? Hademeleri de aşağılamıyorum ha, sakın yanlış anlaşılmasın. Eminim hademeler arasında bu işi çok daha iyi ve az hata ile yapacak çok kişi vardır. Hatta derim ki % 75 daha iyi yapar. Hademeler arasında böyle bir test yapılsa ne güzel olurdu.

Dedim ya, yanlış anlaşılmasın, hademeleri aşağıladığım sanılmasın sakın! İster çöpçülük ister terzilik ister başka bir iş yapsın... Her ne iş yaparsa yapsın işini hakkı ile, saygı ile yapan herkese çok saygım var. Ailesine ve kendisine daha iyi bir hayat sağlamak, ekmek parası kazanmak için her gün sabahtan akşama uğraşıp didinen milyonlarca milyarlarca insana saygım sonsuz. Okuma yazma bilmesi bile gerekmiyor insanların. Dünyadan bihaber bile olabilirler, Amerika nerede bilmeyebilirler, iki artı ikinin dört ettiğini bilmeyebilirler. Çölde su bulmasını ve hayatta kalmasını bilen, bitkileri tanıyan, ormanda hayvanların ayak izlerini takip edebilen kişilere de saygım sonsuz. Ancak... Büyük kurumlarda büyük koltuklar işgal edip büyük unvanlar taşıyan, takım elbise tayyör giyip büyük paralar kazanan, toplumda saygın bir yeri olan, bunlardan dolayı da kendini bir şey sanan ama o koltuklara layık olmayan kapasitesiz insanları ise ne kadar aşağılasam az geliyor.

Kim yapmış gerçekten bu işi? Bildim bildim, bu görev kime verilmişse ilkokul 2. veya 3. sınıftaki kızına/oğluna yaptırmış olmalı. Çünkü THY'de herhangi bir konumda birinin bu kadar kötü alt yazı örneği sergilemesi gerçekten mümkün değil.

Kim bu işi onaylayan müdür? Bir tek kişi dahi bakmamış mıdır, kontrol etmemiş midir yapılan işi? Fly Good Feel Good kampanyası Mehmet Öz iş birliği ile yapılıyor. Kaç para ödenmiş bu iş için? Mehmet Öz dünya çapında bir isim, ucuz olduğunu zannetmiyorum. THY Morgan Freeman'ı kullanıyor reklamlarında. Bu işlere bunca paralar ödenirken alt yazıların ve tercümelerin bu kadar kepaze olması kabul edilebilir mi? Tüm THY üst düzey yöneticilerine soruyorum. Kabul edilebilir mi?

Bu yazıların skandal olarak değerlendirilmesi gerekiyor. Gerçekten... Skandal kabul edilmeli. Türk Hava Yolları Türkiye'nin bayrak taşıyan hava yolu!

Çok mu acımasızım?
 
Çok mu acımasızım diye sorguluyorum kendimi. Ama hayır. Kimsenin ekmeği ile oynamak da istemem; ne de olsa insanların ekmeği ile oynamanın yanlış olduğu küçüklükten aşılanmış bize. Ama böyle berbat bir işi yapan insanların işten atılmasını istemek/beklemek ekmekleri ile oynamak değil. O ekmeğe daha çok layık olan, ama kapasitesiz insanlar bu pozisyonları işgal ettiği için ekmek bulamayan bir sürü insan var ortalıkta. Asıl birilerinin ekmeği ile oynayanlar hak etmedikleri pozisyonları işgal edenler.*

Onlar da aç kalmasın tabii. Ben herkesin, ama dünyadaki herkesin Universal Basic Income, yani Evrensel Temel Geliri olması gerektiğini düşünüyorum. Bugünkü teknoloji ve yaşam koşullarımız göz önüne alındığında herkesin, ama istisnasız herkesin, insanca yaşamak için yiyecek ve barınağa sahip olması gerekiyor kanımca. Bu kötü, kabul edilemez işleri yapan insanlara para verelim, yeter ki böyle kötü işler yapmasınlar! Bir havayolu dergisine verdiğim röportajda “Uganda'da gorilleri görmek istiyorum” cümlemi “Gerillaları görmek istiyorum” diye çevirmişti tercüman. Tercümanı eleştirdiğim için editörle atıştık ve röportaj yayınlanmadı. Yani ben kötü oldum. Başka bir havayolu ile röportajda yine tercüman hatası ile uğraşmak zorunda kaldım. Onlar en azından olgun davranıp söylediklerimi dinlediler ve düzelttiler. Ama ben doğru söylediğim için dokuz köyden kovulmaktan yoruldum. Ben acımasız değilim, yanlış ve kötü iş yapanlara prim yaptıran yöneticiler acımasız olan.

Hizmet Bedeli

Eğer THY, Türkçe ve İngilizce yanlışlarını onlara bildirdiğimde hemen düzeltse ve müşteri hizmetleri saygın bir kuruma layık davransaydı verdiğim bilgileri kullanmalarında sakınca yoktu. Ancak beni bunca uğraştırdıktan sonra onlara verdiğim bilgileri ücretsiz olarak kullanmalarına izin vermiyorum.

THY'nin durumu anlaması için İngilizce hatalarını belgelemek zorunda kaldığımda “Ücretsiz bilet uygulamanız yoksa da eminim ki size hizmet verenlere ücret ödeme uygulamanız vardır” diyerek 5.000 TL ücret talep ettim. Şimdi Türkçe editörlük hizmetim içinse 10.000 TL uygun olacaktır sanırım. Bu hatalar, cümle aleme ibret olsun diye öyle kalabilir, benim için mahsuru yok. Eğer THY verdiğim bilgiyi kullanmak, yani yanlış alt yazı ve yanlış tercümelerini düzeltmek istiyorsa bunun karşılığını lütfen

İş Bankası Arnavutköy Şubesi
TR5600 0640 0000 1113 1020 5840

no'lu hesabıma yatırmalarını rica ediyorum. Yatırmadıkları ve bana hizmet bedeli ödemeden onlara verdiğim bilgiyi kullanarak bu hatalarını düzeltmeleri durumunda bu ücret için onlara maddi ve manevi tazminat açma hakkımı saklı tutuyorum, bunu herkese açık resmi belge olarak buraya bırakıyorum.


Not: Ben Türkçemin harika olduğunu iddia etmiyorum. (Hatta kötüdür bile. Onun dışında, arada oynamayı, tam doğru olmadığını bilsem bile dili çarpıtarak yazmayı da seviyorum.) Lütfen bu sitedeki hataları bildirmekten çekinmeyiniz; ama yine lütfen kimse de bunun karşılığında bir şey beklemeye kalkmasın. Ben Türkiye temsilcisi değilim, kendimden başka kimseye yüz karası olmuyorum. Artı, kurum değilim; benim yazılarımı okuyup kontrol edecek ekibim yok; tek kişi, elimden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyorum. Eğer bir gün hak ettiğime inandığım pozisyona gelip THY seviyesinde bir isim olacak olursam benim kusursuzluğuma katkı sağlayacak herkese karşılığını fazlasıyla vereceğimden emin olabilirsiniz.


* Evet, şahsen yaram da var, kabul ediyorum. Olmasa bu kadar gocunmazdım belki. Bu kadar beceriksiz, kapasitesiz insanlar prim yaparken benim yazılarıma üç kuruş para ödeyecek kimse bulamamak, tabiri caizse “koyuyor.” Ben biri karadan biri denizden biri 3,5 yaşımdaki kızım ve eşimle üç dünya turu yapmışken hiçbir yerde, seyahat dergilerinde, gazetelerinde dahi adım geçmiyor ama tırnağım dahi olamayacak insanlar sayfalarca yazılarla boy gösteriyor. Evet, dokunuyor bana. Kim bilir belki bu yazılar vesile olur da vizyonu olan biri makul bir telif ödeyerek her ülkeye gitme misyonumun maceralarını yayınlamayı önerir. İnsan ümidi kesmiyor, kesmek istemiyor işte.
 
Ama kestim, merak etmeyin. Benim kaderim dokuz köyden dövülerek kovulmak...
      Ve yalnızlık... Bir Dünya Gezgininin Yalnızlığı...

12 Kasım Ouagadougou dönüş seferinde inişe geçmek üzereydik, fazla zamanımız olmadığı için film seyredemeyecektim, yine de oyalanmak için önümdeki menüyü kurcaladım. “Fly Good Feel Good” diye görünce bu nedir diye bir bakayım dedim. Hay bakmaz olaymışım! THY Müşteri Hizmetleri ile muhatap olmam gerekti, Türkçe bilmeyen veya anlamazlıktan gelen birileriyle iletişim kurmaya çalışmak nasıl bir işkence anlatamam.

Dediğim gibi inişe geçtiğimiz için kulaklıkları da boşuna açmadım, alt yazı ile baktım. Ayrı yazılması gereken -de -da eklerinin bitişik, bitişik yazılması gerekenlerin ayrı yazılmasına alıştık artık. Ne kadar alışılınabilirse! CNN Türk ve NTV gibi kanallarda bile alt yazılarda yanlış yazılıyor bu ekler. Hadi onu habercilerin acelesine verip mazur görebiliriz, ne de olsa haberciler zamanla yarışıyor. THY içinse böyle bir mazaret yok maalesef. Buradaki alt yazılar sadece yanlış yazılan -de -da ekleri değil, çok daha vahim yazım hataları ile doluydu. Doluydu diyorum çünkü gerçekten dolu. İsterseniz buyrun siz bakın ve kararı kendiniz verin:

-Te -Taaa!

-Mı -Mi?

Bakınız TDK Yazım Kuralları Soru Eki mı / mi / mu / mü’nün Yazılışı

"Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumla­rına uyar."

Şimdi... Gündelik yazışmalarda ben de aynen böyle yazıyorum. 100 diye rakamla yazmak daha net gösteriyor söyleneni. Ancak doğrusunun “yüzer” diye yazılması gerektiğini biliyorum. Bu alt yazıları yazanınsa bilmeden kullandığına eminiz sanırım.

TDK Sayıların Yazılışı sayfasında onuncu maddede belirttiği üzere:
“Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar, 100’er değil yüzer vb.”

Bir şeyin doğrusunu bilerek kullanmak başka, bilmeden kullanmak başka. Gündelik yazışmalarda kullanmak başka, resmi bir kurumun, üstelik Türk Hava Yolları gibi Türkiye'yi temsil eden bir kurumun alt yazısında kullanmak bambaşka.

Kesme İşareti

Bu alt yazıları yazanın kesme işaretinden de haberi yok belli ki!

Bu alt yazı hatası değil aslında. Ama "Karşınıza dönün" biraz tuhaf bir cümle olmuş. Ne tarafa dönüktük ki normalde?

Bey/Hanım...

Bey/Hanım büyük harfle yazılır. Başka bir tarafta büyük harfle yazılmış aslında Ali Bey. Belki de bilmediği için birinde büyük harf diğerinde küçük harf kullanayım hangisi tutarsa artık diye düşünmüş olabilir bunu yazan.

Savsaklık

Bir de savsaklık olan hatalar var. (Türkçe sözlükte savsaklık diye bir kelime olmasa dahi izninizle ben kullandım ;)
Ben yazdığım her şeyi en azından on kez okuyorum. Tamam, beşer şaşar; hepimiz insanız, hata yaparız. Hatta bazı hatalara kör bile olabiliriz, kaç kez üstünden geçseniz yine görmezsiniz; olabilir. Ama bu hatalar öyle kabul edilir ve yenilir yutulur cinsten değil. Gerçekten değil. Ben sayfalarca detaylı analiz yazısı yazıyorum, benim yaptığım işi kontrol eden, edebilecek ekibim yok, benim bile tüm bu sayfalarda bu kadar hatam yoktur eminim.

"Hoş geldiniz", "Hoş bulduk" gibi ayrı yazılması gerekirken bitişik yazılan yanlışlara da takılmıyorum. Ne de olsa eskiden bitişikmiş; eski kuralları halen aynı şekilde devam ettirenler var. Ve açıkçası insanların kurallar üstünde inisiyatif hakkı olması gerektiğine de inanırım. Ancak ne ayrı yazılması gerekirken bitişik yazılıp üstüne bir de -te -ta'ya çevrilen ekler ne de buradaki yanlış kelimeler gerçekten kabul edilir, yenilir yutulur yanlışlar değil. Değil. Kısacık metinlerde bunca çok yanlış olması özensizlik, bilgisizlik ve kapasitesizlik göstergesinden başka bir şey değil.

2017 yılı Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının himayelerinde Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile Türk Dil Kurumu öncülüğünde "Dilimiz Kimliğimizdir" alt başlığı ile “Türk Dili Yılı” olarak ilan edilmiş. Türk Hava Yollarının bu şahane (!) alt yazıları bu özel yılda yapmış olması da yapılan hatanın üstüne harika bir tüy dikmiş.

Türk Kızılayı ile “Türkçenin Kan Kaybına Dur Diyelim” posterleri yapılmış. İyi güzel de görünen o ki çok geç kalınmış. Yukarıdaki örneklerin gösterdiği gibi Türkçe kan kaybından ölmüş durumda. Ardından ağlayanları var, bir avuç.
    Ruhuna El Fatiha...



Not: Bu yazıyı yazmamak için çok uğraştım aslında. Türk Hava Yolları benim gururumdu, onların adına leke sürmek istemedim. Ama gerçekten çok uğraştırdılar ve beni bunu yapmaya zorladılar. THY Türkiye'nin bayrak taşıyan hava yolu! Bayrak taşıyorlar bir de. Bu da bu hataların üstüne başka bir tüy.
         Buraya kadar okumuş ve okuduğunu anlayanlara sesleniyorum. "Like" yetmiyor. Bunlar sıradan yanlışlar değil, en başta olmaması gereken, affedilemez hatalar! THY zaten tabiri caizse hiç "tınmadı", eğer sizler buna skandal muamelesi yapıp yaymazsanız, bu yazıyı sosyal medyada paylaşmazsanız "Ha, bak gördün mü? Bu kadın bir tek kişi ve ondan başka da hiç kimse aldırmıyor," diye düşünerek kendini iyice üstün görecek, yanlışlarını affedilir, kabul edilir görecek. LÜTFEN PAYLAŞINIZ!


THY Müşteri Hizmetleri Yılan Hikayesi...

Dokuz Köyden Dövülerek Kovulmak...

Geçenlerde bir tanıdık yazıp sormuştu:

"Hayat sana güzel diye söyleyen kaçıncı kişiyim acaba? :)
Hani çok gezen daha çok bilirmiş ya... onu anlıyorum. Bir de -belki de yapmışındır- bu kadar çok seyahat eden, yeni yerler, kişiler, hikayelerle tanışan kişilerin bizim gibi rutin dışına pek çıkamayanlarla mukayese edildiğinde duygu dünyalarındaki değişimlerle ilgili değerlendirmelerini anlamak istiyorum."

Belki ukalalık ama cevabım aslında "Vizyonu sınırlı insanlar dünyasında bir dünya gezgininin yalnızlığı" olarak da özetlenebilir. Detayları ise burada da paylaşmak istedim:

:)) “Hayat sana güzel” diyen de çok olmadı aslında biliyor musun? Daha çok aileme bakıp “Tuzun kuru” diyorlar/dı, o da acaip rahatsız ediyor/du beni. Hiçbir zaman aileme dayanmadım seyahat için. Üstelik bunu söyleyenlerin de tuzu ıslak filan değildi; yani çoluk çocuk sorumluluğu olan, yaşlı anne-babasına bakması gereken insanlar değil, özel şirkette çalışıp benim 2-3 mislim para kazanan, ama tabii kazandığı gibi aynı şekilde de harcayan insanların bunu demesine uyuz oluyordum.

“Hayat bana güzel değil” demeyeceğim elbette. “Dünyanın en büyük acısı” denen şeyi yaşamış olsam da, ve gerçekten çok büyük acı olsa da, ben ona öyle demeyeceğim, demiyorum, çünkü dünyada gerçekten savaşlar, katliamlar ve o kadar korkunç acılar yığını var ki...
       Tek bir çocuklarını değil, üç-beş, hatta sekiz tanesini birlikte kaybedenler var, üstüne kocasını-karısını kaybeden var, üstüne evi başına yıkılmış ve hiçbir geleceği olmayanlar var, üstüne kolunu-bacağını kaybetmiş, tecavüze uğramış olanlar var... Tüm bunların üstüne akıllarını kaçıranlar var. Dünyanın en büyük acılarından payımı almış olsam da, Allah'ın sevgili kullarından olduğumu düşünmüşümdür hep. “Neden ben?” diye sormadım. “Neden ben de olmayayım?” Sorunun doğrusu bu. İnsanlar başlarına iyi bir şey geldiğinde “Neden ben?” diye sormuyorlar. Tüm dünya insanları ile kıyaslandığında sahip olduklarının ne kadar fazla olduğunu düşünmüyorlar. Çok büyük eksiklik bu onlar için. Benim hayatımsa şimdilik gayet güzel çok şükür. Yarın ne olacağı bilinmese de...

Biliyorsun bu seyahatlerimin amacı ne, değil mi? Yani laf olsun diye gezmiyorum artık. Her ülkeye gittikten sonra doğum yerine göre ırk ayrımcılığı olan, global aparteid yaratan sınırları ve vizeleri protesto etmek için pasaportlarımı yakacağım. Ben bunu doğuşta başlayan adaletsizlik diye tanımlıyorum, çünkü bir Afgan bebek sadece 25 ülkeye özgürce gidebiliyorken Amerikan veya Avrupalı bir bebek 165 ülkeye gidebiliyor. Yani doğduğun anda dünyanın ne kadarı sana açık belirlenmiş durumda. Bunu belirleyen de ya gerçek anlamda kanlı bir savaşla ya da mecazi anlamda kanlı politika ile çizilmiş sınırlar. Sana doğumda biçilen vatandaşlık.

Benimki ne iş ne keyif... İş değil, çünkü kimse bana para ödemiyor bunu yaptığım için; keyif de değil çünkü eğer bir amacım olmasa, şu anda, çok sevgili bir kocam ve dünya harikası bir kızım varken onları bırakıp gitmezdim.* Ama işte herkes doğduğu dünya üzerinde özgürce hareket edebilsin, insanlar arasında doğdukları yere göre ayrımcılık yapılmasın diye, bu adaletsizliği gidermeyi üstüme vazife edindim.

* Yani sevmediğim, istemediğim bir şeyi yapmıyorum sonuçta, ama bu ülkeler pek de ilgimi çekmiyordu. Gerçi insanın normalde hiç gitmeyeceği yerlere gitmesinin de ilginç ve güzel tarafları var. 1) Bilinmedik, duyulmadık, turistik olmayan popüler olmamış çok dünya harikası özel yerler var. 2) Erbil'e gittiğimde düşünmüştüm, sana tehlikeli ve korkunç gelen yerlerde insanlar yaşıyorlar, “yuva” diyorlar oraya. Yaşamlarını sürdürüyorlar, çocuklar doğuyor, yemek yeniyor, acılar çekiliyor. Kısaca, yaşam devam ediyor. Öte yandan, kendilerini üstün gören birtakım devletler vatandaşlarına uyarılarda bulunuyorlar, “Mecburi seyahatler dışında oraya gitmeyin.” Bazen “Kesinlikle gitmeyin” bile diyorlar.
    Kimse düşünmüyor, demiyor “Bu insanlar neden savaşıyor, nasıl durduracağız, dünyayı nasıl daha huzurlu bir yer haline getireceğiz?” diye kafa yormak yerine dertleri kendi paçalarını kurtarmak, kendi vatandaşlarının iyiliğini sağlamak. Oysa hepimiz aynı gemideyiz; bir kısmımız daha geç batsa da eğer gemi batarsa hepimiz batacağız. Görmüyorlar bunu.
    İnsana ve altyapıya değil de bir taraftan silaha diğer taraftan güvenliğe para yatıran tüm dünya liderlerine embesil diye bakıyorum. Yatır o bizden kaba güçle alıp silaha, sahte güvenliğe yatırdın paraları insana, zaten güvenlik sorunun kalmaz. Ah en akıllı hayvanız, çok medeniyiz diye geçiniyoruz ama embesiller ordusu tarafından yönetilen koyun sürüsüyüz biz.

Geçenlerde Londra'da bir patlama sonrası lise grubumuzda konuşuluyordu; orada yaşayan arkadaşların çocukları konsere gitmiş, yani onlar da yaralanmış olabilirlerdi diye geldi gündeme. “Allah hepimizin çocuklarını korusun” dedi birisi. “Sadece bizlerin değil, tüm dünya çocukları korunsun” diyemedim. İçime oturdu diyememek. Desem bana tuhaf ukala diye bakacaklar. Gerçi yeterince söz söyledim, zaten öyle damgalanmışımdır ama bu onlara iyice şahsi eleştiri gibi gelecekti.

Birisi İspanyolla evli, evliliklerinin gerçek olduğunu tespit etmek için gelen polisle yaşadığı abuklukları anlatıyordu. Tamam, salaklık, biliyorum bunu. Ama arkadaşların yorumu ne oldu biliyor musun? “Uğraştığımız işlere bak.” Yine dilimin ucuna geldi, “Evet, doğru, ama bu doğduğumuz yere göre ırk ayrımcılığı yüzünden hayatlarını kaybeden, hayatı kararan ne kadar çok insan var. Bizimki onlarınkinin yanında hiçbir şey değil.” Yine diyemedim. Sırf kendilerini düşünüyorlar. Bunu nasıl yüzlerine vururum? Yani kötü olduklarından da değil, sadece vizyonları o kadarla sınırlı olduğundan. Yoksa iyi insanlar. Ve ben de kendimi üstün görmüyorum ha, sakın yanlış anlaşılmasın! Ben de önce kendimi düşünüyorum. Ama ne kadar çok şeye sahip olduğumu, ne kadar ayrıcalıklı olduğumu da biliyorum. Ve benim sahip olduklarıma başkaları da sahip olmadan, ki her şeyden bahsetmiyorum elbette, ama en temel şeylere bile sahip olmayan, en temel adalet kavramını hayatlarında göremeyen insanlar olduğu sürece ben ayrıcalıklarımın tadını çıkaramıyorum. Oh ne güzel, benim keyfim rahatım yerinde diye oturamıyorum. Keşke daha çok insan rahat oturamasa diye düşünmeden de edemiyorum. Dünya daha güzel ve adil bir yer olabilirdi.
    O nedenle insanları rahatsız etmek istiyorum. Ama kimseyi rahatsız etmek de hoş bir şey değil. Ondan da rahatsız oluyorum. Yine de kendimi tutamıyorum. Tabii sonunda kendimi geri çekiyor, gruptan ayrılıyorum.

Senin gibi ilgilenip anlamak isteyen de pek yok biliyor musun. Diyen ancak “Fotoğraf isteriz” diyor, bir kişi de desin ki “Gülin kitabını sabırsızlıkla bekliyoruz” veya “Bir gün ayarlayalım da toplanalım, sen bize maceralarını, izlenimlerini anlat.” Bir kişi de bunları desin dişimi kıracağım. Yok. Varsa yoksa fotoğraf. Seninki gibi derin soru soran da yok. Sığ ve yüzeysel insanlar. Bu da beni çok boğuyor, toplumda kesinlikle yerim olmadığına inancım perçinleniyor.

Hiçbir yere ait olamıyorum ben. Anlaşılamıyorum.
Lise arkadaşlarım WhatsApp grubu kurduklarında nasıl heyecan yaptım. Gördüm ki hiçbir yere gitmiyor, tamamen anlamsız. Herkes medya önüne ne sunuyorsa gündemle meşgul oluyor, global bakma kapasiteleri yok. Üstelik bunlar Türkiye'nin en iyi okullarında okumuş, medeni ve kapasitesi olması gereken insanlar. Ama yok. Üzgünüm böyle baktığım için, ama yok gerçekten.
    Hadi Lesoto'da Swaziland'da günlük yaşam savaşı veren veya basit bir yaşam süren sıradan insanları anlıyorum, onlardan çok büyük düşünceler beklemiyorum. Ama hayatı bilen de onlar aslında. “Küçük” insanlar, sıradan insanlar. Her gün ekmek yoğuran nineler, sokakları süpüren çöpçüler, elektrik-suyumuzu sağlayan ustalar asıl kahramanlar. Aman da bilmem ne şirketinin müdürü olmuş, bilmem kaç malikanesi arabası olanlar, sosyal medyada bilmem kaç takipçisi olanlar değil kahraman. (Tabii gerçekten insanlığa hizmet ederek, dünyaya bir katkıda bulunarak para kazananları ayrı tutuyorum.) Ama bu insanlar prestijli, bunlar saygı görüyor, el üstünde tutulup ihya ediliyor. Yaptığım işe destek ve para bulabilmek için böyle insanlarla muhatap olmam gerek, ama benim bu insanların arasında ne işim var? Ben onların dünyalarına ait değilim ki.

Tüm dünya ülkelerine giden, dünyanın en çok gezmiş insanlarının kurduğu gruplar da var. Onlara da baktım, yazdıklarını okudum. Kimisi business class seyahat edip yediği yemeklerin fotoğraflarını paylaşıyor, hepsi ben şunları yaptım buraya gittim şöyle gezdim, “ilk karadan her ülkeye ben gittim, her zaman da ilk ben olacağım, çocuklar okullarda benim adımı öğrenecek” “en kısa sürede her ülkeye ben gittim” “her ülkeye giden en genç insan benim” “düzenli bir işi varken her ülkeye giden ilk ve en genç benim” vs. diye böbürleniyor.** Nasıl böbürleniyorlar ki sorma gitsin.*** Vizyonunu genişletmeyeceksen, globalleştirmeyeceksen gezmek sana ne katmış? Tam tersine, tamamen kendilerini merkez yapıyorlar.
    Tüm bu her ülkeye gidenler arasında bir tek kişi de, “Ya bu sınırlar bu vizeler neyin nesi, nasıl bir adaletsizliktir” dememiş, demiyor! Nasıl bir gezmedir, nasıl bir anlayıştır bilemiyorum. Tamam, benim bunları görmekte “avantajım” Türk pasaportu ile seyahat etmeye başlamış olmamda. Ama birkaç tane, kusura bakma ama “salak” Türk de var çok ülkeye giden. Ve diğerleri de tamam, çok fazla aşağılanmıyorlar bir Türk bir Afgan vs gibi ama yine de bir sürü Afrika ülkesine, pek kimsenin varlığından haberi bile olmayan küçük ada ülkelerine giderken bir sürü abukluk yaşamış olduklarına eminim. Bunlar yüzlerce insan, yani bir avuç değil. Tüm dünya ülkelerine gittiğini söyleyenler. Binlerce on binlerce insan da çok yer görmüş durumda. Hatta çok daha fazladır da, çoğunluğun turistik gittiği, kruvaziyerle gittiği, çok ülkeye gitse de genelde onlardan vize istemeyen “medeni” ülkelere gittiği için onlardan beklemiyorum zaten. Ama bunca insandan hiçbiri de mi bunu görmemiş? Herkes de mi statükoyu bu kadar normal ve doğal kabul eder? Nasıl oluyor bu? Veya görüyorlar da susuyorlar mı? Kimse protesto etme ihtiyacı duymuyor mu benim dışımda? Yani insan kaçakçılarına dünya para ödemiş, kendinin ve çocuklarının hayatını tehlikeye atmış, sonra kamplarda süründürülen ve insanca yaşama hakkı tanınmayan, sonunda canına tak deyip ağzına dikiş atan, kendini yakmaya kalkan insanlardan bahsetmiyorum tabii; benim gibi bu açıdan tuzu gerçekten kuru olan insanlardan bahsediyorum. Biz sesimizi çıkarmazsak kim çıkaracak? Onların sesi yok zaten, duyulmuyor. Gerçek acıların sesi olmaz, onlara ses olmak lazım.

** Buna İngilizcede “one-upping” deniyor; kendini özelleştirmek, tekleştirmek. Gördüğün gibi ben de yapıyorum aynısını. Bunları söyleyen bir tek benim diye... Ama aramızda şöyle bir fark var ki, ben tek olmak istemiyorum. İstiyorum ki başkaları da benimle aynı söylemi tekrarlasın, çok olalım, çoğunluk olalım. Ama ne kadar yırtınsam da kimse beni desteklemeye yanaşmıyor. Derlerse dedikleri “A çok haklısın, ben de insanlar arasında ayrımcılık olmaması gerektiğini düşünüyorum; sana katılıyorum.” O kadar. Eee, peki bu konuda bir şey yapmayı düşünüyor musun? Yooo, oraya gelince çıt yok. Beni maddi olarak desteklesinler de demiyorum, yani yapsalar hiç de fena olmazdı tabii ama öyle bir beklentim de yok. Ama en azından onca özen göstererek yazdıklarımı paylaşsınlar, o da yok. “Ah bu yazın çok güzel, çok beğendim.” E iyi o zaman, Facebook'ta bir sürü abuk şey paylaşıyorsun, neden bana çok beğendiğini, aynı fikirde olduğunu söylediğin yazıları o ortamda da beğenip paylaşmıyorsun? Sonuçta ben kendimi bunları söylediğim için gudubet, ucube gibi hissediyorum, ve de hissettiğimle kalıyorum. Benimle birlikte “Kral çıplak” diyebilecek adam arıyorum yanıma; nafile.


***  Böbürlenmesinler de demiyorum, ben de üç dünya turu yapmış olmakla övünüyorum, benim de gururum bunlar. O nedenle pasaportlarımı yakmak da hiç öyle kolay olmayacak benim için. Evet, sadece kağıt parçası; ama hayır, benim gibiler için kağıt parçasından öte, hayatımızın anıtı o. Eğer vizeler ve damgalar hareket özgürlüğünü kısıtlayan şeyler değil de bir yere gittiğinin göstergesi, süslü pullar olsalardı başımın üstünde yerleri olurdu. Ülkelerle, milletlerle, bayraklarla da bir sorunum olmazdı, bir grup insanın kültürünün, özelliklerinin simgesi olmakla kalsalardı eğer. Ancak günümüzde insanları bölmek, ayrıştırıp kategorize edip damgalamak için kullanılıyorlar, buna da tahammülüm yok. Benim ailem Türkler değil, kendi öz kardeşim bile ailem değil benim için. Kan diyorlar, kan palavra. Akıyor işte kestiğinde, o kadar. İnsansa insan. O milletten olsun, o renkten, o cinsten olsun, benim ailem gönül birliği içinde olduğum, aynı hayat bakışını paylaştığım insanlar. Seçmediğim bir grup insanla bir öbeğe konmak istemiyorum ben. Hatta öyle çok istemiyorum ki milletleri reddediyorum! Yok öyle bir şey. Hepsi yalan bunların. Hepimize yutturdukları koca bir yalan. Şimdi iki vatandaşlığım var. Nereye gittiğime nereden geldiğime bağlı olarak ya birini ya ötekini gösteriyorum/söylüyorum. Lübnan'a, İran'a giderken Türk'üm, Eritre'ye, Lihtenştayn'a giderken İtalyan. E iyi de, ben aynı insanım. Kimlik bölünmesi mi yaşayacağım şimdi? Neden beni bölmek istiyorsunuz? İnsanım ben insan. Diğer her milletten insanın olduğu gibi. İnsanlar sırf hasbelkader benimle aynı sınırlar içinde doğmuş diye kendimi onlarla özdeşleştiremiyorum ben. Ben o sınırları görmüyorum, göremiyorum. Ben dünya benim vatanım diye bakıyorum.


* Seyahat ve hayat bana güzele dönecek olursak... Güzel güzel olmasına da... Öyle dışarıdan göründüğü kadar da güllük gülistanlık değil, böyle seyahat bir sürü zorluğa ve sefilliğe katlanmayı da getiriyor beraberinde. Sıcacık evimde, yumuşacık yatağımda, tatlıcık kızıma sarılarak uyumak varken mekanik anonsların yapıldığı gürültülü, neon ışıklı soğuk havaalanının sert koltuklarında, uyumaya çalışmak bile demiyorum, bir parça olsun gözümü kapayıp dinlenmeye çalışmak pek de eğlenceli değil tahmin edersin ki. Yani istesem daha rahat seyahat edebilirim elbette, ben de bilirim otel ayırtıp havaalanına taksi göndertip kendimi aldırmayı, sonra da rahat rahat uyumayı, ama bunların hepsi para demek. Biz de çok zengin insanlar değiliz, bütçemiz sınırlı. 4-5 gece havaalanında uyumakla arttırdığımla bir uçak bileti daha alıyorum.
    Bir arkadaşım “Ben de dünya turu yapmak isterdim senin gibi,” demişti. Ardından da eliyle saçını kıvırarak “Ama saçım var...” dediydi. Gülerek “Benim de saçım var,” dedim. Ama nedir, genelde kısa tutuyorum, uzatsam da omuz boyunu pek geçmiyor, yıkayıp çıkıyorum. Kuaför derdim yok. 50 yaşıma geldim hiç boya yaptırmadım. 3-4 ayda bir gidip kısalttırıyorum. Yine 3-4 ayda bir kına yapıyorum. 5 TL tanesi :) Manikür-pedikür de yaptırmadım hayatımda. İçkim yok sigaram yok; haliyle karı-kız yok ;) Kola-fanta içmem, çay-kahve de içmem. Yani evde bitki çayı içiyorum ama yolda aramıyorum “Aman da şuraya oturup da bir çay içsem” demiyorum. Restorana gitmem, sokakta satılan bir şeylerden elime alıp gezmeye devam ederim. Hah, kimi böyle gezmeme bakıp “Ne sefillik! Böyle gezmenin ne anlamı var” diye bakabilir, bakıyorlar da. Bense her gittiğim yeri deneyim olarak görüyorum, bilgime görgüme kültürüme dünya görüşüme katkı diye bakıyorum. Üstelik paran olup “zengin” seyahat ettiğinde kaçırdığın birçok şey var. Yani öyle de seyahat ettim, özellikle kızım ve kocamla. Benim tarzım seyahat onları sürükleyebileceğim bir ortam değil zaten. Öyle gezmenin de güzel tarafları var, rahat ve konforlu. Öte yandan çok daha steril. Eğer paran varsa belli seviyede bir servis alacağını bilirsin parayı kullanarak. Ancak paran olmadığında, insanlara güvenmek zorundasın. Hayata ve bilinmeze açık olmak zorundasın. Kendini tanımadığın bir yabancının eline teslim etmek...
    İnsanın gerçek yüzü, gerçek doğası da ancak böyle zamanlarda ortaya çıkıyor. Korunmasız, savunmasız birine, suistimale açık olan yabancıya nasıl davrandığında. Yabancı olduğu derisinin renginden, giydiği kıyafetten, konuştuğu/konuşmadığı dilden belli olan kişiye nasıl davranırsın? İşte soru bu.
    Tuhaftır ki seyahat ederken insana, insanlığa inancım pekişiyor. Oysa yerleşik düzende etrafıma baktıkça içim kararıyor güç çekişmelerinden, küçük ego savaşlarından, çıkarcılık ve adi sataşmalardan midem bulanıyor. İnsanlar küçücük güvenli akvaryumlarında birbirlerini yiyorlar. Okyanusta büyük ve tehlikeli balıklar var mı? Var elbette. Ama açıkçası ben okyanusta dolaşmayı tercih ediyorum. Seyahati çok da romantize etmeyeyim tabii, her yerde seni kullanmaya, dolandırmaya çalışan insanlar var. Hemen her yerde diyeyim. Bazı ülkelerdeki insanlar gerçekten farklılıklarını gösteriyor. Her neyse, seyahat ederken senden çıkar sağlamaya çalışan insanlar rahatsız etmiyor beni. Onun yok, senin (yani benim) var. Sende olduğu aşikar. Yani sen ne kadar sefil ve kısıtlı bütçe ile de dolaşıyor olsan, sende olan onda olanla kıyasla çok çok fazla. Eskiden havaalanlarında yakana yapışan taksicilerden rahatsız olurdum, şimdi “Birisi ekmek parası kazanmaya çalışıyor” diye bakıyorum. Doğrusu da bu. Senden fahiş fiyat isteyen de aslında kötü niyetli değil, sana zarar vermek için yapmıyor; sende ihtiyacından fazlası olduğu için ve dahi bunu “afford” edebildiğin, yani maddi gücün buna yettiği için çoluğu çocuğu, karısı için bir parça daha fazla almak istiyor senden. Bunda da gerçekten hiç zarar görmüyorum ben.
    Ama İtalya'da Türkiye'de Amerika'da vs. olsun, varlığı olan insanların, dünya geneline baktığında her şeyi olan insanların, bir parça daha fazla kendilerine kalacak diye, açgözlülükleri beni tiksindiriyor.

“Dilencilere vermeyin” derler ya. Eskiden vermezdim, savardım başımdan. Şimdi isteyen hemen herkese veriyorum. “Çocuklara vermeyin, onları dilenmeye alıştırıyor. Kalem, kitap filan da vermeyin kişisel olarak, götürün okullara bağışta bulunun” diyorlar. Çok mantıklı. Ama HAYIR! Eritre'de katedralin merdiveninde oturan insanların yanına gidip avucunu açan çocuk kafanı salladığında hemen gidiyor yanından. Ben peşine koşup eline para tutuşturuyorum. Aha yanında da ağabeyi. E ona da vermek lazım şimdi. Yanlış mı yaptığım? Hayır. Bunu kabul etmiyorum. Dilenende yanlış bir şey yok, dilenene para verende de yanlış bir şey yok; tüm yanlış 3-5 yaşında bir çocuğu dilenmeye iten, dilenmeye mecbur eden dünya düzeninde!

Burada kara derili olan herkese bir şey veriyor veya onlardan bir şey satın alıyorum. “Aslında 12 Euro ama sana indirim yapayım, 10 Euro” olsun diyene “İndirim yapmayalım” deyip çıkarıp 12 Euro veriyorum. Üç çorap alıp 10 Euro verdiğimi gören arkadaşım “Pazarlık yapabilirdin” diyor, anlamıyor ki maksat çorap almak değil, birine “yardım” etmiş olmak. Bende olanın bir parçasını onunla paylaşmış olmak.**** Neden özellikle kara derili, Afrikalılara yapıyorum bunu da İtalyanlara yapmıyorum peki? Hoş, onlara da yapıyorum ara sıra, yapmıyor değilim. Ama özellikle Afrikalılara yapıyorum çünkü biliyorum ki onlar için hayat gereğinden fazla zorlaştırılıyor. Doğdukları dünya üzerinde bir yerden bir yere gitmelerini engelleyen sınırlar çekilmiş, “sen burada doğmadın” diye sana çalışma hakkı vermiyorlar. Veya o hakkı vermek için seni oradan oraya koşturup senden ne tırtıklarlarsa tırtıklıyorlar. Ne demek çalışma hakkı? Ne demek? Düşünebiliyor musun? Bir insanın en temel hakkı çalışıp para kazanmak! Ve birileri, despot birileri bu hakkı elinden almış bazılarının ve bu hakkı onlara geri satmak için haraç istiyorlar. Bu kabadayılık, mafyalık, başka bir şey değil! Ve tüm devletler bu şekilde işliyor. İnsanlarsa bunu görmüyor, sadece yöneticilerle, kişilerle uğraşıyor. Sanki Ali gidip Veli gelse bir şey değişecek, hayat tospembe olacakmış gibi. Hayır olmayacak! Bu düzen böyle kaldığı sürece sadece oyuncular değişecek oyun ve geri kalan her şey aynı kalacak.

**** Bunları anlatıyorum ama sakın ha sakın kendimi özel gördüğüm ve yüceleştirdiğim sanılmaya. Yaptığım şeyler küçücük şeyler. Daha büyüklerini de yapmaya çalışıyorum gerçi.
Özellikle bu seyahatlerimde vicdan azabı çekiyorum. Çünkü gittiğim yerlerde yerel halktan çok uçak şirketlerini besliyorum. Büyük masrafım uçuşlar. Eh, ona o kadar para verince de dediğim gibi otelden, yemekten kısmaya çalışıyorum; bu da yerel halka kazandırabileceğim paradan çalmak demek. :) Biraz tuhaf ve tersten bir mantık oldu sanırım. Kendi paramı, harcadığım, harcayabileceğim parayı çalmaktan bahsediyorum. Ama öyle. Ve insanların da artık bazı şeylere farklı bir açıdan bakmaya başlaması gerekiyor.
    Kruvaziyerle gidiyorsun Haiti'ye, dünyanın en fakir ülkelerinden birine; koca armatörlere, tröstlere dünyayı kazandırıyorsun, birkaç kırıntı da onların avucundan yerel halkın önüne düşüyor diye kendini avutuyorsun. Onlar kırıntılarla yetinsinler, daha ne istiyorlar, değil mi? Hiçbir şeyi olmayan kırıntı ile memnun olmalı.
    Hepimiz en ucuzunu istiyoruz. Haklı olarak. Ama hep bana hep bana olmuyor. Bu ucuz için birileri köle gibi “ter”hanelerde sömürülüyor. Buna aldırıyor muyuz? Hayır. Kendi rahat ve konforlu yaşamımıza devam ediyoruz.

Bu düzen bozuk, bu düzen cidden bozuk. Öyle küçük rötuşlarla ufak ayarlarla düzeleceği de yok.

Ah, bir de “güvenlik” konusu var tabii! Geçen Portekiz havaalanında abarttılar. 110 ml. Biliyorlar şişenin 110 ml olduğunu, çünkü Portekiz Havayolları veriyor uçakta. 110 ml. suyumuza el koyuyorlar, sonra havaalanında litresi 4 Euro'dan su satıyorlar. Eğer o kadarcık suyumuzu dahi gasp ediyorlarsa, bizim havaalanının kutsal topraklarına (!) su sokma hakkımız yoksa, onların da bize litresi 4 Euro'dan su satma hakkı olmamalı. Hatta hiç su satamamalılar. Su, havadan sonra en temel ihtiyaç. Hadi birileri zahmet etmiş, şişelemiş de ayağımıza getirmiş diye bir ücret ödüyoruz ama elimizden suyumuzu gasp edip Allah'ın suyunu bize fahiş fiyattan satmaya hakları yok. Ama işte dünya böyle işlemiyor. Herkes de, sinirlense bile bu dünyayı, statükoyu böyle kabul etmiş gidiyor. İnanılmaz bir şey gerçekten! Olmamalı Alper. Olamaz! Olamaz böyle bir dünya. Yasal hırsızlık bu. Kimse de sesini çıkarmıyor!
    Artı, gerçekten kanunlarda bir madde yok mudur, neden havaalanları kutsal toprak gibi, oraya adım atmak isteyen herkes suçlu gibi görülüyor? Ne hakla, geçerli bir kuşku sebepleri dahi yokken havaalanlarında her Allah'ın kuluna suçlu muamelesi yapıp arayıp tarıyorlar? Onların bizi tartaklaması için maaşlarını da biz ödüyoruz ha! Bizim cebimizden çıkıyor tüm o paralar. Otobüsler neden her durakta aranmıyor? Onları patlatmak önemli değil mi? Ya da bir bayram seyran günü kalabalık havaalanının girişinde bomba patlatsak önemli değil mi, sadece havada ölmek mi sorun? Yok, gerçekten aklını kaçırmış bir dünyada aklıma sahip çıkmaya çalışıyorum ben.

Neyse yeter gevezelik ettim. Bir dokundun bin ah işittin oldu. İyi doluymuşum ben de. Yani öyleyim biliyorum tabii.

Lizbon'a sevgiler göndermişsin ama ben o arada Abidjan'a gidip Roma'ya geri döndümdü bile. Yarından sonra da Cibuti kısmetse.

Sevgiler.

Hem Türkçe hem İngilizce yazmaya yetişemediğim için maalesef Türkçeyi bırakmak zorunda kaldım. İsterseniz İngilizce takip edebilirsiniz.